Waarom plast mijn vierjarige 's nachts in bed?
"Ik denk dat het voor ouders belangrijk is om te weten dat het heel normaal is als je vierjarige 's nachts in bed plast. De bekkenbodem van je kind is op die leeftijd vaak nog niet volledig ontwikkeld, waardoor hij de start van een plas soms onvoldoende onder controle heeft. Plassen is een samenwerking van de bekkenbodem, hersenen, zenuwen en de blaas. En sommige kinderen herkennen in hun slaap het signaal niet als ze moeten.

Op zich is het dus niet raar als het bedplassen op die leeftijd voorkomt. Het wordt alleen een ander verhaal als een kind van vijf of zes jaar zonder aanwijsbare reden gedurende een periode van ten minste drie maanden minimaal twee keer per maand in bed plast. Dan spreken we van enuresis nocturna, oftewel 'nachtelijke incontinentie'. Voor oudere kinderen geldt dit als ze minimaal één keer per maand gedurende ten minste drie maanden in hun bed plassen."

Hoe vaak komt dat voor?
"Het Kenniscentrum bedplassen heeft onderzoek gedaan en ruim 15 procent van alle zesjarigen en 5 procent van de tienjarigen zijn 's nachts nog niet droog. In de groep van vijftien- tot achttienjarigen plast anderhalf procent nog in bed. Wat opvalt, is dat bedplassen twee keer zo vaak bij jongens voorkomt als bij meisjes. Een duidelijke verklaring daarvoor is er helaas niet."

Maar wat kun je eraan doen als je kind in bed plast?
"Wat ik ouders altijd meegeef, is dat als het gebeurt, je beter niet boos of geïrriteerd kunt gaan doen. Ook straffen is niet handig, want daar los je niks mee op. Er wordt wel eens gedacht dat kinderen met opzet in hun bed plassen, bijvoorbeeld om er aandacht mee te vragen. Maar dat is voor hen een veel te grote opgave. Bedplassen gebeurt namelijk vooral tijdens de diepe slaap.

Het kind heeft het zelf niet door en wordt meestal pas wakker als het al gebeurd is. Meestal vinden kinderen het heel naar en schamen ze zich ervoor. Maak je als ouder op zo'n moment vervelende opmerkingen, dan kan dat averechts werken. Wat je wel kunt doen, is je kind mee laten helpen met het bed verschonen. Dan 'lossen' jullie het samen weer op."

Is er ook iets wat je kunt doen om het te voorkomen?
"Het kan helpen om je kind voor het slapengaan te laten plassen. Sommige kinderen kunnen dit alleen niet op commando. Geef je kind dan even wat meer tijd door eerst het normale slaapritueel uit te voeren - bijvoorbeeld tandenpoetsen, pyjama aandoen en een boek voorlezen. Zet je kind daarna nog een keer op het toilet.
Daarnaast kun je je kind tijdens het slapen ook even wakker maken om te plassen. Maak vooraf wel duidelijk waarom je hem wakker maakt, zodat hij het begrijpt. Want sommige kinderen kunnen van deze plotselinge onderbreking in hun slaap erg onrustig worden."

Als je je kind elke avond wakker maakt om te plassen, leert hij/zij dat dan op een gegeven moment zelf te doen?
"Dat is wel de bedoeling inderdaad. Ik raad ouders daarom aan om na een periode van twee maanden te stoppen met het wakker maken of het in ieder geval af te bouwen. Dit kun je doen door het moment van wakker maken steeds iets te vervroegen, waardoor je uiteindelijk uitkomt op het tijdstip dat je kind naar bed gaat. Merk je nou steeds dat je kind al nat is als je hem wakker wil maken om te plassen? Maak hem dan een half uur eerder wakker, zodat je het voor bent."

En als je kind van zeven of acht jaar nog meerdere keren per week in zijn bed plast?
"Dan zou je nog een plaswekker kunnen overwegen. Hierbij draagt je kind tijdens het slapen een speciale onderbroek dat een draadloze verbinding heeft met een wekker. Zodra de onderbroek nat wordt, gaat de wekker af. Je kind schrikt dan wakker en vervolgens kan hij zelf naar de wc om goed uit te plassen.

Mocht ook dat geen effect hebben en je hebt echt al van alles geprobeerd - denk aan praten met je kind of het instellen van een beloningssysteem? Dan is het een goed idee is om het eens met de huisarts te bespreken. Hij of zij kan eventuele medische oorzaken, zoals een afwijking aan de blaas of de nieren, dan uitsluiten en jullie eventueel doorsturen naar de juiste professional."