Taal leren de meeste kinderen in hun eigen tempo, weet taalwetenschapper Anika van der Klis. "Onder kinderen zijn er veel verschillen op het gebied van taalontwikkeling. Wij onderzoeken waar dat door komt, vooral in het eerste levensjaar. Er zijn diverse aspecten die een rol spelen. Kinderen groeien op in verschillende culturen, verschillende familiesamenstellingen en in verschillende taalomgevingen. Dat heeft allemaal effect op de taalontwikkeling van een kind."

Van der Klis onderzoekt samen met professor René Kager en dr. Frans Adriaans wat de invloed van de ouders is tijdens het eerste levensjaar. "Veel onderzoek toont hoe belangrijk verbale interactie is voor kinderen die leren spreken, maar wij kijken ook naar non-verbale communicatie."

Het is een belangrijke vraag, want volgens Van der Klis begint de taalontwikkeling van een kind ver voor de eerste woordjes: "Een kind kan al begrijpen wat iets betekent, maar het duurt even voordat het zelf taal gebruikt." Net als volwassenen die een vreemde taal leren, kunnen kinderen dus begrijpen wat er gezegd wordt vóórdat ze zelf kunnen meepraten.

Als ouder is het belangrijk om te onthouden dat niet ieder kind op hetzelfde moment begint met praten. Als het wat langer duurt dan je verwacht, hoef je dus nog niet meteen zorgen te maken "Er zijn altijd verschillen tussen kinderen, maar die kunnen goed binnen de normale ontwikkelingsmarge vallen."

Dat maakt het volgens Van der Klis dan ook moeilijk om de vroege fases van een taalachterstand te herkennen. "Rond het eerste levensjaar zijn er genoeg kinderen die nog geen woord zeggen. En er zijn kinderen die al tien of twintig woordjes spreken. Dat verschil wordt soms alleen maar groter."

Als ouder maak je je makkelijk zorgen over je kind. Gelukkig zijn er een aantal dingen die je kunt doen om de taalontwikkeling van je kleine een handje te helpen.

Omdat kinderen woorden en zinnen kunnen begrijpen voordat ze deze zelf kunnen gebruiken, wil je dat je kind zoveel mogelijk taalaanbod krijgt. "Veel praten, communiceren en reageren is belangrijk, ook als je kind nog geen antwoord geeft. Een kind heeft namelijk andere manieren om contact te zoeken. Denk aan huilen en lachen in het begin. En tijdens het eerste levensjaar komen al snel de eerste gebaartjes en klanken die steeds iets meer op lettergrepen lijken."

Het lijkt niet veel, maar dit zijn precies de dingen waar je als ouder op kunt reageren. "Als een kind ergens naar wijst en de ouder benoemt het, is het een goed taalaanbod. Het kind toont dat het geïnteresseerd is in het object, door ernaar te wijzen. Als je dit object dan als ouder benoemt, is er een goede link tussen taal en betekenis." Het klinkt misschien als brabbelen, maar eigenlijk werkt je baby aan zijn woordenschat.

Iets anders dat helpt, is je 'babystem' gebruiken. Oftewel, een hoog stemmetje en veel variatie in de toonhoogte. In de wetenschap heet dit 'kindgerichte spraak'. "Mensen denken daar niet bewust over na, het gebeurt gewoon. Hetzelfde zie je met de lichaamstaal gebeuren. Ouders maken hun gebaren wat groter en alles krijgt wat meer nadruk." Volgens Van der Klis is dit goed voor de kinderen: "Een kind vindt het leuk om daar naar te luisteren, en hoe meer interesse het heeft, hoe meer het leert van wat je zegt."

Onderzoek toont dat tegen je kind praten tot een grotere woordenschat leidt. Maar kinderen leren niet alleen taal - ze leren in feite communiceren, en niet alle communicatie is verbaal.

"Wij onderzoeken in Utrecht wat de invloed is van ouderlijke gebaren, gezichtsuitdrukkingen en andere lichaamstaal tijdens vroege interacties. Onze verwachting was dat ouders die veel verbaal reageren op hun kind tegelijkertijd veel non-verbale reacties geven, maar dat is niet zo. Een heel verbale ouder kan soms weinig lichaamstaal gebruiken, of andersom. Dat verbaasde ons. Veel verbaal taalaanbod heeft een positief effect op de taalontwikkeling, en nu bekijken we of die non-verbale reacties er ook toe doen. Het kan goed dat gebaren ook bijdragen aan de taalontwikkeling."