Moedertaboe: 'Ik word op mijn werk gepest sinds ik terug ben van verlof'

"Ik weet dat ik recht heb op tijd om te kolven, maar dat voelt totaal niet zo. Ik moet bij gebrek aan een betere plek kolven op het toilet en krijg regelmatig vervelende opmerkingen van collega's. Hoewel ik al weken op vaste tijden kolf, blijven ze juist op deze tijden afspraken inplannen."

"Ik denk dat ze het opzettelijk doen. Ik weet dat ik hier iets van moet zeggen tegen mijn leidinggevende, maar ik ben net een maand terug van mijn zwangerschapsverlof, dus ik wil ook niet te veel zeuren. Ik stel me misschien aan, maar ik ga tegenwoordig met tegenzin naar mijn werk", vertelt Mireille (achternaam bij de redactie bekend), moeder van de vijf maanden oude Sam.

Uit een door het College voor de Rechten van de Mens in 2020 uitgevoerd onderzoek blijkt dat vier op de tien vrouwen te maken hebben met zwangerschapsdiscriminatie. Slechts 11 procent van de werkende of werkzoekende vrouwen die zich gediscrimineerd voelen, trekt aan de bel.

Sanne Nout is socioloog en medeoprichter van Mom Inc., een organisatie die werkende moeders en werkgevers ondersteunt. "Zwangerschapsdiscriminatie is een ongelukkige woordkeuze. Dit vindt niet alleen plaats als je zwanger bent, maar ook of juist in de periode daarna. Je kunt het beter over moederschapsdiscriminatie hebben."

Volgens Nout zijn er drie niveaus van zwangerschapsdiscriminatie. "Je hebt expliciete of bewuste zwangerschapsdiscriminatie. Dan heb je het over vrouwen die horen dat ze geen promotie maken omdat ze met verlof zijn geweest, vrouwen die geen ruimte of tijd krijgen om te kolven, vrouwen van wie de functie is 'verdwenen' tijdens haar afwezigheid - dat idee."

Daarnaast heb je impliciete zwangerschapsdiscriminatie. Je wordt niet uitgenodigd voor een gesprek omdat je prioriteiten vast ergens anders liggen, vergaderingen worden altijd nét niet handig voor jou ingepland - je twijfelt misschien of dingen opzettelijk of steeds puur toevallig gebeuren, legt Nout uit.

Als laatste heb je onbewuste discriminatie. "Je werkt in een bedrijf met een cultuur waarin parttimers met de nek worden aangekeken, waarin er geen moment wordt stilgestaan bij jouw terugkeer naar werk. Je wil het geen discriminatie noemen, maar je voelt dat het niet oké is."

Je hebt als moeder een aantal rechten wanneer je na zwangerschapsverlof terugkeert naar je werk. Allereerst hebben beide ouders vanaf 2 augustus 2022 recht op negen weken ouderschapsverlof. In die periode krijgen ouders 70 procent van hun dagloon vergoed. Daarnaast mogen vrouwen op de werkvloer een kwart van hun werktijd besteden aan kolven of voeden. Deze tijd wordt doorbetaald.

Ook is een werkgever verplicht om een geschikte kolfruimte te bieden. Deze ruimte moet een deur die dicht kan, een comfortabele zitplek, een koelkast en bij voorkeur een wasbak hebben. Een ander, minder bekend recht is dat je tot zes maanden na de bevalling het recht hebt om een achtste van je werktijd te rusten op werk. Hiervoor dient een werkgever een geschikte, afsluitbare ruimte (met bed of rustbank) beschikbaar te stellen.

Nout: "Het is heel erg fijn dat je hier als nieuwe moeder allemaal recht op hebt, maar dit hoeft helaas niets te zeggen. Weten wat je rechten zijn, betekent niet dat het ook makkelijk is om deze rechten op te eisen. Wat we vaak zien, is dat vrouwen bijvoorbeeld hebben aangegeven na drie maanden weer te gaan starten met werken, maar hier halverwege hun verlof van terugkomen."

Dat doen ze bijvoorbeeld omdat de bevalling heel pittig is geweest en ze eigenlijk pas net het idee hebben dat ze weer een beetje zichzelf zijn. "Dan voelt het niet goed om een paar weken later alweer gescheiden te worden van je kindje. Voor veel vrouwen voelt het als een zwaktebod om aan te moeten geven dat ze later willen beginnen, of ze zijn bang voor de reacties op werk."

Wat kun je zeggen in een gesprek met je werkgever over een lastige situatie na je zwangerschapsverlof? Nout: "Concretiseer. Breng onder woorden waar jij behoefte aan hebt en probeer direct met een oplossing te komen. Zo maak je direct duidelijk wat jij nodig hebt - of het nu om een kolfruimte of tijdelijk andere werktijden gaat. Bedenk ook dat deze regels er niet zijn om de werkgever te pesten, maar juist om jou te ondersteunen. Als jij goed wordt ondersteund en je je fijn voelt op je werkplek, kun je ook beter je werk doen."