Uit gegevens van het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie blijkt dat 1 procent van de kinderen in de leeftijd tot twaalf jaar met een depressie kampt. In Nederland wonen volgens het CBS anderhalf miljoen kinderen van tussen de vier en twaalf jaar oud, dus dat zou betekenen dat zeker vijftienduizend kinderen te maken krijgen met somberheid en depressies.

"Of dat percentage ook opgaat voor Nederland is de vraag", zegt klinisch psycholoog Yvonne Stikkelbroek. "De cijfers zijn gebaseerd op internationaal onderzoek en Nederland scoort ten opzichte van andere landen hoog in het World Happiness Report. Maar dat het geregeld voorkomt, is zeker."

Ouders kunnen op een aantal zaken letten bij kinderen. "Als een kind niet meer wil spelen, dan weet je dat er iets aan de hand is. Zeker als dat voor langere tijd het geval is", legt Stikkelbroek uit. "Wat je ook ziet, is dat kinderen met depressies meer bezig zijn met de ziekte en de dood. En een ander signaal is dat kinderen opeens grote risico's beginnen te nemen. Dan steken ze bijvoorbeeld vlak voor een auto over. Omdat het ze allemaal niet meer zo veel uitmaakt."

Is een kind een paar weken op en af somber, dan hoeven we niet meteen in paniek te raken, benadrukt orthopedagoog Marleen Overgaag. "Jouw kind heeft er niets aan als je in de stress schiet. Blijf rustig en richt je op het geven van kwalitatieve aandacht aan je kind. Onderwerp je kind niet aan een hevig vragenvuur, maar probeer vaker te luisteren, om erachter te komen wat er achter die sombere gevoelens zit."

Volgens Overgaag moeten we somberheid bij kinderen normaliseren. "Laat een kind zien dat verdrietig zijn of niet lekker in je vel zitten ook bij het leven hoort", zegt de orthopedagoog. Dat begint ook bij het tonen van je eigen emoties als ouder. "Misschien niet elke dag, maar er is niets mis mee als ouders in het bijzijn van hun kind huilen. Het is daarbij wel belangrijk dat je aan een kind uitlegt waarom je huilt. Anders roept het vooral vragen op."

Verder kan het ook helpen om een kind te herinneren aan momenten dat hij of zij zich wel goed voelde. "Bijvoorbeeld: 'Weet je nog, twee weken terug op je verjaardag?'"

Houden de depressieve gedachten lang aan bij een jong kind, dan adviseert Stikkelbroek ouders om voor structuur te zorgen. "Stel duidelijke regels op in het huishouden. Zo voorkom je dat er onnodige conflicten ontstaan. En wees consequent op het gebied van je eigen regels. Ga dus geen extra snoep geven omdat je kind zich niet lekker in zijn of haar vel voelt zitten", zegt de klinisch psycholoog.

"En help je kind met het stellen van doelen. Als het lukt om zo'n doel te behalen, krijgt een kind weer een gevoel van controle. Zo'n doel kan bijvoorbeeld zijn: het sparen voor een uitje of een kledingstuk."

Stikkelbroek raadt aan om bij twijfel professionele hulp te zoeken. "Als je echt merkt dat het kind eronder gaat lijden en je zelf al een aantal dingen hebt geprobeerd." De eerste stap is de huisarts. "Er zal dan gekeken worden of een kind aan een aantal criteria van depressie voldoet, zoals besluiteloosheid, schuldgevoelens, slaapproblemen en concentratieproblemen."

"Een depressie heeft niet altijd een reden", zegt Overgaag. "Er zit ook een erfelijke component in. Depressie bij kinderen hoeft ook niet per definitie voor te komen bij gezinnen waar problemen spelen. Het kan zich overal voordoen. Natuurlijk kan het wel zo zijn dat depressie in probleemgezinnen eerder getriggerd wordt en dat een kind zich dan meer terug gaat trekken."

Een depressie helemaal voorkomen bij kinderen is lastig. "Dat willen we natuurlijk het liefst als ouder. Wat je wel kunt doen, is ervoor zorgen dat je een veilige haven bent voor je kind."