Schreeuwen tegen je kind, hoe schadelijk is dat eigenlijk?

Recent onderzoek toont aan dat ouders die hun kind een corrigerende tik op de vingers geven, daarmee de hersenen van hun kroost nadelig beïnvloeden. Met mogelijk gevolgen voor de psychische ontwikkeling van kinderen, of het risico op gedragsveranderingen.

Dat geldt ook voor regelmatig schreeuwen tegen kinderen, blijkt uit diverse wetenschappelijke studies. Het kan bijvoorbeeld tot op latere leeftijd leiden tot gedragsproblemen als agressief en defensief reageren, stemmingsproblemen als depressie en cognitieve problemen zoals concentratiestoornissen.

"Maar schrik niet meteen: dit gebeurt echt niet als je af en toe eens schreeuwt en verder een warme opvoedstijl hebt. Iedere ouder schreeuwt soms tegen zijn kind en dat is echt geen wereldramp", stelt opvoedcoach Annelies Bobeldijk vast. "Vooral als je er daarna op terugkomt bij je kind en uitlegt dat dit niet de oplossing was, heeft dat alleen maar een leerzaam effect."

"Als schreeuwen een terugkerend patroon is geworden, waarbij je op dagelijkse basis ontploft en brult om je kind te laten luisteren of zelf te ventileren, is dat natuurlijk een ander verhaal", zegt zij. Orthopedagoog-generalist Renske de Snoo beaamt dit. "Als je merkt dat het een patroon is dat je moeilijk doorbreekt, zoek dan hulp zodat je het gerichter kunt aanpakken."

Dagelijks schreeuwen tegen je kind levert volgens onderzoekers namelijk angstige kinderen op, die bovendien vaak gaan liegen. "Het gevolg van een schreeuwen is dat kinderen alles gaan doen voor de goedkeuring van de ouder, om te checken of je nog wel van ze houdt."

"Ze gaan dingen stiekem doen en liegen, omdat ze weten dat ze anders weer de volle laag krijgen. Dat maakt dus dat je kind zich van jou terugtrekt", licht kindercoach Bobeldijk toe. "Je kind went er ook nog eens aan, dus is echt niet meer onder de indruk. Ze zullen er dus niet beter van gaan luisteren. Jij luistert zelf toch ook niet beter naar je partner of baas als die steeds tegen jou schreeuwt?"

Effectiever is het juist om als ouder gecontroleerd boos te worden, weet Bobeldijk. "Door duidelijk, desnoods bewust met wat stemverheffing, een grens te trekken als iets niet mag, geef je kinderen houvast. Gecontroleerd boos worden helpt jou bovendien om niet het kookpunt te bereiken, waarop je ongecontroleerd dingen gaat schreeuwen waarvan je spijt krijgt en waarmee je de band met je kind beschadigt", legt ze uit. "Als je eindeloos aan je kind blijft uitleggen waarom iets niet mag, gaat hij of zij dat echt niet ineens wél leuk vinden. Zo ga jij steeds verder over je grens, raak je geïrriteerd en ontplof je."

Orthopedagoog-generalist De Snoo adviseert ouders om achteraf goed bij zichzelf te onderzoeken welke emotie er nu eigenlijk onder het schreeuwen zit. "Ga je schreeuwen uit onmacht of boosheid, of heb je een kort lontje door bijvoorbeeld slaaptekort of stress? Boosheid is een teken van een onvervulde behoefte; je hebt behoefte aan rust en dan rent je kind gillend door het huis, of je wilt graag opschieten maar je kind is traag. Dan is dat gedrag een trigger voor jou om te gaan schreeuwen", legt ze uit. "De kunst is om achteraf te gaan kijken of dat een patroon is."

Ook kan het helpen om vanuit het perspectief van het kind te kijken, weet De Snoo. "Soms ga je schreeuwen omdat je je persoonlijk aangevallen voelt door je kind, bijvoorbeeld als hij brutaal is of als hij jou negeert. Dat kan een oud pijnpunt raken. Maar kinderen doen het niet expres om jou te tergen. Hij had gewoon plezier en daardoor gilde hij, of hij begrijpt de tijd nog niet en snapt dus ook niet waarom hij moet opschieten", zegt ze. "Als je kunt bedenken wat je kind denkt, hoe zijn wereld eruit ziet, ontplof je minder snel. Maar dat lukt natuurlijk niet van de ene op de andere dag. Gun jezelf de tijd en wees ook een beetje mild voor jezelf."