
2014: 'Zomerse dag eindigt in alle opzichten gitzwart'
Komkommertijd wil het in de zomer van 2014 niet worden. Terreurgroep IS (toen nog ISIS) is bezig aan zijn opmars in Irak en Syrië, Boko Haram houdt in Nigeria nog steeds honderden schoolmeisjes vast, rond de Gazastrook escaleert het geweld en in Panama worden de stoffelijke overschotten gevonden van de vermiste Kris Kremers en Lisanne Froon.
Maar op 17 juli is het een relatief rustige dag. Het is warm, veel mensen hebben vakantie en KNMI en RIVM kondigen een nationaal hitteplan aan; tot 17.00 uur is dat het belangrijkste bericht op NU.nl.
De ramp met vlucht MH17 van Malaysia Airlines is "misschien wel een van de allerergste vliegrampen uit de Nederlandse geschiedenis", zegt premier Mark Rutte in een eerste reactie nadat duidelijk is geworden dat er een aanzienlijk aantal Nederlanders aan boord was van de vlucht van Amsterdam naar Kuala Lumpur.
Het blijken er uiteindelijk 196 te zijn. Geen van de in totaal 298 inzittenden overleeft het neerstorten van de boeing 777 in Oost-Oekraïne.
Er is geen 'wat als'. Er is alleen de harde realiteit van 298 doden
Over de precieze toedracht van de ramp is eind december nog steeds geen duidelijkheid, maar op de avond zelf wordt al snel aannemelijk geacht dat het toestel, dat over oorlogsgebied vloog, uit de lucht is geschoten.
Eerste onderzoeksresultaten van de Onderzoeksraad voor Veiligheid bevestigen dat, maar geven nog geen antwoord op de schuldvraag. In Oekraïne wijzen regering en pro-Russische separatisten naar elkaar.
Kort na de ramp vliegen waarnemers en onderzoekers naar het gebied. Repatriëring van de slachtoffers en onderzoek ondervinden echter veel (veiligheids)hinder van de burgeroorlog die gaande is in Oost-Oekraïne.
Toch komen zes dagen na de ramp de eerste vliegtuigen met stoffelijke overschotten aan in Nederland. In aanwezigheid van nabestaanden, koning en premier wordt op de luchtmachtbasis van Eindhoven een ceremonie gehouden en rijdt vervolgens een indrukwekkend lange rouwstoet naar de Korporaal van Oudheusden-kazerne in Hilversum, waar identificatie plaatsvindt.
Het tafereel zal zich later dit jaar nog een aantal keer herhalen en eind december komen ook wrakstukken van het vliegtuig aan in Nederland.
Rutte op 17 juli: "Deze zomerse dag eindigt in alle opzichten gitzwart. Heel Nederland is in diepe rouw."
Oorlog in de Gazastrook
Op dezelfde avond in juli geeft de Israëlische president Netanyahu zijn leger opdracht om Operation Protective Edge uit te breiden met een grondoffensief tegen Hamas in de Gazastrook.
Het geweld tussen Israël en de Palestijnen laait een paar weken daarvoor op als op de Westelijke Jordaanover drie Israëlische tieners worden vermoord.
In Nederland lopen de gemoederen over de kwestie ook hoog op en er vinden diverse demonstraties plaats waarbij arrestaties worden verricht. Vaak zijn de betogingen pro-Palestijns, op de Dam in Amsterdam wordt in juli ook een pro-Israëldemonstratie gehouden.
Onder de Palestijnen vallen deze zomer meer dan 2.100 doden, veelal burgers. Ongeveer tienduizend Palestijnen raken gewond. Israël betreurt 73 doden, zeven burgers. In augustus komen de partijen een wapenstilstand overeen en sindsdien heerst in Israel en de Palestijnse gebieden weer de bekende gespannen rust.
Die duurt tot er in oktober onlusten uitbreken rond de Tempelberg in Jeruzalem, directe aanleiding is de aanslag op een Joodse activist.
IS en jihadstrijders
In juni wordt ondubbelzinnig duidelijk welke ambities terreurorganisatie Islamitische Staat (ISIS/IS) erop nahoudt. Na voornamelijk actief te zijn geweest in Syrië, verovert IS ook in Irak snel terrein en roept het een kalifaat uit.
De opmars gaat gepaard met moordpartijen op onder meer Sjiieten, Christenen en Yezidi’s, die wereldwijd tot afschuw leiden. Ook worden voor de camera westerse journalisten en hulpverleners onthoofd.
De Verenigde Staten steunen al vrij snel met luchtaanvallen de Koerdische Peshmerga-strijders die het gevecht aangaan met IS. Later begint een bredere coalitie een luchtoffensief waaraan ook Nederland, zij het enkel boven Iraaks grondgebied, deelneemt.
In Amsterdam en Den Haag vindt een aantal demonstraties plaats waarin IS centraal staat en onder sommige groepen jongeren is voor 'strijd' van IS dermate interesse dat ze afreizen naar Syrië of Irak. In augustus wordt in de Haagse Schilderswijk een tijdelijk demonstratieverbod afgekondigd, en van enkele tientallen (potentiële) 'jihadgangers' is inmiddels het Nederlandse paspoort afgenomen.
Justitie gaat de gevaren, die de AIVD in kaart heeft gebracht, bestrijden door een 'zeer intensieve nationale en internationale uitwisseling van informatie' over onder meer reisbewegingen van jihadstrijders. Europa telt inmiddels drieduizend jihadgangers. Uit Nederland zijn volgens het ministerie van Justitie ongeveer 130 jihadisten vertrokken, van wie er ruim dertig zijn teruggekeerd.
Boko Haram
Terreurorganisatie Boko Haram ontvoert in april zeker tweehonderd schoolmeisjes. Onder meer First Lady Michelle Obama roept Boko Haram op om de meisjes vrij te laten. Hoewel er in september even sprake van lijkt te zijn dat de meisjes worden vrijgelaten, is het lot van het grootste deel van de groep tot dusver onbekend.
Het is niet het enige wapenfeit van Boko Haram in 2014. Bij aanvallen en bomaanslagen op kerken en dorpen komen door het hele jaar in Nigeria honderden of wellicht zelfs duizenden mensen om.
Ebola
In het Westen van Afrika is sinds het begin van 2014 sprake van een grootschalige ebola-uitbraak. De meeste gevallen doen zich voor in Liberia, Sierra Leone en Guinee.
Bijna 18.000 mensen worden getroffen door het gevaarlijke virus, dat ruim 7.000 slachtoffers eist. Wereldwijd wordt de controle op luchthavens verscherpt om te voorkomen dat ebola zich kan verspreiden.
Verder in het buitenland...
Nachtvlucht MH370 van Malaysia Airlines van Kuala Lumpur naar Peking verdwijnt op 8 maart van de radar. Aangenomen wordt dat de Boeing ergens ten westen van Australië in de Indische Oceaan is gestort, maar ook de in oktober gestartte zoektocht onder water is tot dusver vruchteloos.
Op 16 april kapseist de Zuid-Koreaanse veerboot MV Sewol ten zuidwesten van het vasteland van Korea. Het schip heeft 476 mensen aan boord, voornamelijk scholieren. Slechts circa 170 opvarenden overleven de ramp.
Schotland blijft toch bij Groot-Brittannië horen. Dat is de uitkomst van een referendum die lang juist leek af te stevenen op een overwinning voor de 'yes-campagne'.
Een terroristische aanslag op het Joods Museum in Brussel eist vier levens. Een Franse oud-Syrië-strijder geldt als hoofdverdachte.
In de VS breekt begin augustus onrust uit als in Ferguson, Missouri de ongewapende zwarte tiener Michael Brown wordt doodgeschoten door een politieagent. Agent Darren Wilson stelt dat hij voldoende reden had om Brown dood te schieten en wordt ook niet vervolgd. Vooral de laatste aankondiging leidt in december opnieuw tot gewelddadige protesten in Ferguson en andere delen van Amerika.
Bij tussentijdse verkiezingen in de VS behalen de Republikeinen een meerderheid in de Senaat en behouden ze bovendien hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. Een domper voor zittend (Democratisch) president Barack Obama.
Zuid-Afrikaans atleet Oscar Pistorius wordt veroordeeld tot 5 jaar cel wegens dood door schuld van zijn vriendin Reeva Steenkamp. De paralympiër wordt vrijgesproken van moord.
Oekraïne
De crisis in Oekraïne is een erfenis uit 2013. Wat begon met enkele geweldserupties, mondt al snel uit in een volwaardige burgeroorlog. De machtsstrijd tussen pro-Russisch president Janoekovitsj en een pro-EU-oppostie bereikt een hoogtepunt als de president in februari wordt afgezet. Bij verkiezingen in mei wordt Petro Porosjenko de nieuwe president.
Rusland heeft dan een paar maanden daarvoor al De Krim geannexeerd. Deze manoeuvre van de Russische president Poetin leidt internationaal tot grote ophef. De gevechten tussen Russische separatisten en de Oekraïense strijdkrachten rond voornamelijk Loehansk en Donetsk duren, ondanks een wapenstilstand, voort.
Kris en Lisanne
Op 1 april worden de Nederlandse vrouwen Kris Kremers (21) en Lisanne Froon (22) voor het laatst gezien bij de Panamese plaats Boquete, waar ze een wandeling maken. Hun vermissing houdt ons land wekenlang bezig en de families reizen af naar Panama om mee te helpen in de zoektocht.
In juni komt aan alle hoop een einde als, nadat eerder al spullen zijn gevonden, in het gebied menselijke resten worden aangetroffen die inderdaad van de Kris en Lisanne blijken te zijn. Hoe de twee om het leven zijn gekomen is vooralsnog onduidelijk.

En verder in Nederland...
Op 10 februari overlijdt minister van Staat en oud-minister van VWS Els Borst op 81-jarige leeftijd in haar woonplaats Bilthoven. De politie spreekt diezelfde avond al van 'mogelijk verdachte omstandigheden', en een paar dagen later wijzen eerste onderzoeksresultaten erop dat de D66-politica door een misdrijf om het leven is gekomen. De precieze toedracht van haar dood is nog steeds onduidelijk.
De Randstad ligt op 24 en 25 maart deels plat vanwege de komst van ruim 50 wereldleiders die deelnemen aan een nucleaire top in Den Haag, waar afspraken worden gemaakt om te voorkomen dat nucleair materiaal in handen komt van terroristen. Amerikaans president Obama bezoekt voorafgaand aan de top Amsterdam en het Rijksmuseum. Zijn aankomst met helikopter op het Museumplein is er een van Hollywood-achtige proporties.
Op 26 april vindt de eerste Koningsdag plaats. Koning Willem-Alexander en koningin Maxima bezoeken Amstelveen en De Rijp en noemen de dag "onvergetelijk".
Op 2 mei wordt Volkert van de G. vervroegd vrijgelaten. De moordenaar van Pim Fortuyn vestigt zich in Apeldoorn en vecht de voorwaarden van zijn vrijlating later in het jaar succesvol aan.
Een ongeluk met een monstertruck in het Overijsselse Haaksbergen eist in september drie levens. Het strafrechtelijk onderzoek loopt nog.
In september maakt het OM bekend een juweliersvrouw uit Deurne definitief niet te zullen vervolgen voor het doodschieten van twee overvallers in maart. Justitie concludeert dat er in de geruchtmakende zaak sprake is van noodweer en de vrouw gerechtvaardigd heeft gehandeld.
Andere belangrijke rechtszaken: In de omvangrijke zedenzaak in Cuijk, die draait om het misbruik van vermoedelijk honderden minderjarige meisjes, is Frank R. veroordeeld tot zes jaar cel en tbs met dwangverpleging.
Voormalig neuroloog Ernst Jansen Steur krijgt drie jaar onvoorwaardelijke celstraf voor onder meer het opzettelijk stellen van foute diagnoses, het onterecht voorschrijven van zware medicijnen en het miskennen van zorgplicht. Er dient nog een hoger beroep in de zaak.
Pedofielenvereniging Martijn wordt door de Hoge Raad verboden. En in september maakt de hoogste rechter de veroordeling definitief van zedendelinquent Robert M. tot 19 jaar cel en tbs.
Er vindt in 2014 een opvallend groot aantal liquidaties plaats in de Amsterdamse onderwereld.
En in het omvangrijke Passageproces dient een hoger beroep. Fred Ros is de nieuwe belangrijke kroongetuige van het OM. Op 13 december wordt bovendien Willem Holleeder aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij de liquidaties van Kees Houtman in 2005 en Thomas van der Bijl in 2006.
Vanwege gevallen van besmettelijke vogelgriep op pluimveebedrijven in Hekendorp, Ter Aar, Kamperveen en Zoeterwoude wordt in november een vervoersverbod en ophokplicht afgekondigd. Half december worden de maatregelen weer versoepeld, er zijn dan al twee weken geen nieuwe gevallen van de gevaarlijke vogelgriepvariant H5N8 ontdekt.
Discussie over het al dan niet racistische karakter van Zwarte Piet laait gedurende het jaar diverse malen op en over de intocht in Amsterdam dient zelfs een rechtszaak. Op 12 november vernietigt de Raad van State een eerdere uitspraak van de rechter en bepaalt dat de gemeente de vergunningverlening toch niet over hoeft te doen.
Later die maand zijn alle ogen gericht op het Sinterklaasjournaal. Daarin duiken witte pieten en 'clownspieten' op en wordt in de laatste aflevering gezinspeeld op een zwarte Sinterklaas. Bij de landelijke intocht in Gouda, in aanwezigheid van kaas- en stroopwafelpieten, worden negentig arrestaties verricht.
De realiteit van 298 doden
Voorgaande en al het grotere en kleinere nieuws dat dit jaaroverzicht niet heeft gehaald ten spijt, het overvolle 2014 zal de Nederlandse nieuwsgeschiedenis ingaan als het jaar van MH17.
Op 10 november wordt op de Nationale Herdenking in de RAI in Amsterdam nogmaals stilgestaan bij de ramp. In aanwezigheid van 1.600 nabestaanden worden voordrachten gehouden, zijn er optredens en lezen nabestaanden de namen op van alle slachtoffers.
Ook premier Rutte spreekt opnieuw: "Wie heeft het zich na 17 juli niet afgevraagd: wat als? Het is een vraag zonder antwoord. Een vraag die zich opdringt en meteen machteloos maakt. Want er is geen 'wat als'. Er is alleen de harde realiteit van 298 doden."