Facebook gaat ook in Nederland starten met het aanpakken van nepnieuws op het sociale netwerk. Om feiten te checken wordt samengewerkt met NU.nl en de Universiteit Leiden.

Dat maakt het bedrijf donderdag bekend. Redacteuren van de mediapartners krijgen toegang tot een speciaal Facebook-dashboard waarin te zien is welke artikelen door gebruikers zijn aangemerkt als nepnieuws. Berichten die inderdaad feitelijk onjuist blijken te zijn kunnen vervolgens als zodanig worden aangemerkt.

Wie nepnieuws op Facebook probeert te delen, krijgt dan een waarschuwing te zien. Dat moet mensen ervan weerhouden om misleidende informatie te verspreiden. Nepnieuws wordt niet helemaal van Facebook verwijderd, maar zal wel minder goed scoren in de algoritmes van de site, en daarom minder zichtbaar worden.

Eerder kondigde Facebook in Duitsland, Frankrijk en de Verenigde Staten al vergelijkbare stappen aan, nadat ophef ontstond over de mogelijke invloed van nepnieuws in de presidentsverkiezingen van de VS. In Duitsland riepen verschillende partijen op tot speciale wetgeving tegen nepnieuws.

Zorgvuldiger

Patrick Walker, hoofd Europese mediasamenwerkingen bij Facebook, zegt tegen NU.nl dat het sociale netwerk sinds eind 2016 zorgvuldiger kijkt naar de verspreiding van misleidende informatie. Sindsdien doet het bedrijf ook meer om te voorkomen dat spammers en verspreiders van nepnieuws nog geld kunnen verdienen aan advertenties. "We beseften dat we hier meer aan hadden kunnen doen en hebben dat werk geïntensiveerd."

De samenwerking met feitencheckers richt zich enkel op hoaxes en artikelen die bewust misleidend zijn. Artikelen die politiek partijdig of onvolledig zijn zullen niet als nepnieuws worden aangemerkt. Om als nepnieuws te worden behandeld moet een artikel door meerdere feitencheckers als misleidend worden gezien. In Nederland moeten dus zowel NU.nl en het team NieuwsCheckers van de Universiteit Leiden het met elkaar eens zijn.

Zij zullen hier als eerste starten met het controleren van nieuws, maar Facebook zegt dat ook andere media welkom zijn om zich aan te sluiten bij het initiatief. "We zijn met anderen in gesprek", zegt Walker. "Dit is nog maar het begin." Media worden niet betaald voor het checken van nieuws op Facebook.

Weinig animo

Bij andere media lijkt vooralsnog weinig animo te zijn. NOS-hoofdredacteur Marcel Gelauff zegt "op dit moment geen meerwaarde" te zien in de plannen van Facebook.

"Het was ons niet duidelijk wat het de NOS zou opleveren, op journalistiek vlak", aldus Gelauff. "Bovendien heb ik het idee dat er in Nederland weinig tot geen sprake is van nepnieuws dat voor echt nieuws wordt aangezien."

Adjunct-hoofdredacteur Johan Groeneveld van persbureau ANP gaat nog een stap verder. Hij ziet "geen enkele reden" om deel te nemen. Volgens Groeneveld moet Facebook überhaupt niet worden gezien als nieuwsmedium, ook al krijgen wel steeds meer mensen hun nieuws via de site. "Wat ons betreft is nieuws het product, het werk van journalisten en redacties", aldus Groeneveld.

De meerderheid van de informatie op het platform is "irrelevant, onjuist, ongenuanceerd of onrijp", zegt Groeneveld. "Dat heeft helemaal niets met nieuws te maken. Mensen die nepnieuws verspreiden zie ik als belletjetrekkers en bedplassers."

Verantwoordelijkheid

Eerder meldde Der Spiegel dat ook in Duitsland veel media kritisch zijn op het initiatief van Facebook. "Wij zijn niet de correctie-eenheid van Facebook", zei ARD-voorzitter Karola Wille. Zelfs de testfase van het nepnieuwsproject is in Duitsland nog niet gestart, stelde het blad.

NU.nl-hoofdredacteur Gert-Jaap Hoekman zegt dat feiten checken al een belangrijke bezigheid is van NU.nl. "Deze expertise zetten we graag in voor Facebook."

"Voor veel mensen is Facebook ook een plek waar ze nieuwsberichten lezen. Ik zie het dan ook als een gedeelde verantwoordelijkheid van experts in de journalistiek om te zorgen dat nieuws echt blijft en nepnieuws geen kans krijgt."