Een meerderheid van de Tweede Kamer wil de inlichtingendiensten meer bevoegdheden geven om internetverkeer af te tappen. Het wordt voor de AIVD en MIVD mogelijk om grootschalig internetkabels af te tappen om gegevens te verzamelen.

Een ruime Kamermeerderheid van VVD, PvdA en CDA is tevreden met het voorstel van het kabinet, blijkt uit een rondgang van NU.nl. Woensdag debatteert de Kamer over de vernieuwing van de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv).

Verschillende oppositiepartijen willen het voorstel nog flink wijzigen, bijvoorbeeld door te beperken hoeveel gegevens de diensten kunnen verzamelen en hoe lang die data vervolgens bewaard mogen worden. Maar voor veel van de amendementen lijkt geen meerderheid te zijn.

In de nieuwe Wiv wordt ervoor gezorgd dat de diensten alle soorten datastromen gelijk kunnen behandelen. Nu mag dataverkeer door de lucht, zoals satelliettelefonie, wel grootschalig worden afgetapt, maar kabelgebonden verkeer niet. Dat onderscheid verdwijnt.

Voordat een 'sleepnet' wordt uitgezet, moet daar toestemming voor zijn van de minister en een speciale toetsingscommissie. Achteraf houdt de CTIVD, de huidige toezichthouder van de geheime diensten, een oogje in het zeil.

Hard nodig

VVD-Kamerlid Ockje Tellegen zegt dat de wet "heel hard nodig" is. Zij wijst onder meer op de uitspraken van AIVD-directeur Rob Bertholee, die vorige week tegen EenVandaag zei dat de Nederlandse overheid te maken heeft met "honderden" cyberaanvallen uit het buitenland. "Daar blijkt maar weer uit dat we de diensten de juiste bevoegdheden moeten geven in 2017 om ons te weren voor aanvallen uit andere landen", aldus Tellegen.

Ook PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt beroept zich op de uitspraken van Bertholee. Hij zegt dat de wet een balans moet vinden tussen veiligheid en privacy. "In grote lijnen zit die er nu in."

Daarmee kiest Recourt een ander standpunt dan collega-Kamerlid Astrid Oosenbrug, die na de verkiezingen de PvdA-fractie verlaat. De ICT-specialiste zei maandag tegen de Volkskrant dat ze de vernieuwing van de inlichtingenwet niet steunt. Oosenbrug is teleurgesteld in de Haagse politiek, waar volgens haar te weinig ruimte is voor technische specialisten. "Ik snap nu waarom de Tweede Kamer gewantrouwd wordt."

Oosenbrug stemde eerder ook al tegen een wet die de politie zou toestaan om verdachten te hacken, terwijl de rest van de PvdA-fractie voor stemde. Dat lijkt bij de herziening van de Wiv opnieuw te gebeuren.

CDA-kamerlid Mustafa Amhaouch geeft aan ook achter de nieuwe wet te staan: "Die had er allang moeten zijn. Het is hoog tijd dat we dit goed en netjes regelen." Amhaouch pleit ervoor om de bewaarde gegevens op Nederlands grondgebied op te slaan.

Veiligheid

De Raad van State, Raad voor de Rechtspraak en Autoriteit Persoonsgegevens hebben kritiek geüit op het voorstel. Volgens hen schiet het toezicht tekort en kunnen gegevens te lang worden bewaard.

D66-Kamerlid Kees Verhoeven betwijfelt of de aftapwet er wel voor zorgt dat Nederland veiliger wordt. "Je kunt eigenlijk een bak met data vullen die je drie jaar mag bewaren. Onze grootste zorg is dat dat niet effectief is, dat dat de veiligheid niet vergroot."

Ook SP-Kamerlid Ronald van Raak twijfelt over de effectiviteit van het voorstel. Na terroristische aanslagen blijkt vaak dat de daders al bekend waren bij de autoriteiten, zegt hij. Het probleem is volgens hem niet de grootte van de hooiberg, maar het vinden van de speld.

"De kern van de rechtsstaat is dat je potentiële terroristen moet aanpakken. Voor hen geldt geen privacy omdat ze onze samenleving bedreigen", zegt Van Raak. "Maar waarom zou de overheid van alles moeten verzamelen over gewone burgers? Het moet nodig zijn. Daarvan ben ik nog niet overtuigd."

Verhoeven vreest bovendien dat de toetsingscommissie een "stempelmachine" wordt, die altijd meegaat in de wensen van de minister. Hij wil dat er binnen de commissie meer ruimte komt voor discussie over aftapplannen.

Bewaartermijn

Verschillende oppositiepartijen willen de bewaartermijn in de wet bovendien verkorten. GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman stelt voor dat gegevens maximaal een jaar mogen worden bewaard. Ook wil zij voorkomen dat gegevens ongezien worden gedeeld met buitenlandse inlichtingendiensten.

Tellegen van de VVD zegt "grote vraagtekens" te hebben bij een aanpassing van de bewaartermijn, omdat de diensten soms juist veel baat hebben bij de beschikbaarheid van oudere gegevens. Voor de militaire inlichtingendienst MIVD is in ieder geval een bewaartermijn van langer dan één jaar nodig, denkt zij.

Het is onduidelijk wat PVV vindt van het voorstel. De partij was niet bereikbaar voor commentaar.