Experts hebben zich kritisch uitgelaten over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Er zou onvoldoende toezicht zijn op de wet, die ook teveel mogelijkheden biedt om data op grote schaal in te zamelen.

Deze kritiek werd gedeeld bij een hoorzitting over de wet in de Tweede Kamer. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) was vooraf al kritisch over de nieuwe wet.

Sleepnet

Microsoft zegt tegen het grootschalig en ongericht inzamelen van data te zijn. Daarmee lijkt het bedrijf bang te zijn voor een 'sleepnet', waarbij data van grote groepen burgers in één keer worden verzameld en doorzocht door toegang tot Nederlandse internetkabels.

De Stichting Digitale Infrastructuur Nederland (DINL) zegt ook niet te geloven in een sleepnet. Directeur Michiel Steltman pleit ervoor om af te zien van ongericht aftappen of afluisteren binnen de wet.

Volgens Steltman kan de wet het kleine ondernemers lastig maken, omdat ze grotere hoeveelheden data moeten bewaren. Daarvoor hebben ze mogelijk niet de apparatuur, mankracht of expertise.

De AP stelde eerder dat de waarborgen tegen disproportionele inbreuken op de persoonlijke levenssfeer door de wet nog niet voldoende zijn. De toezichthouder stelt dat de wet in zijn huidige vorm in strijd is tegen het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Hoogleraar Technologie en Samenleving Dennis Broeders van de Erasmus Universiteit Rotterdam is ook kritisch: "de bescherming van de grondwet is onvoldoende".

Volgens Bart Jacobs, hoogleraar computerbeveiliging aan de Radboud Universiteit, moet nog blijken in hoeverre een sleepnet efficiënt is. "Het is moeilijk om voorbeelden te bedenken voor binnenlands gebruik van toegang tot de kabel", aldus Jacobs. "Er zijn allerlei methoden te bedenken die meer proportioneel zijn."

Toezicht

De experts bij de hoorzitting zijn ook ontevreden over hoe er toezicht wordt gehouden bij de uitvoering van de wet. Zo vindt Universiteit van Amsterdam-hoogleraar Nico van Dijk het bezwaarlijk dat experts niet geraadpleegd kunnen worden.

Frits Bakker, voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak, pleit voor rechters die toezicht houden over de wet. Deze rechters zouden in zijn voorstel wel experts mogen vragen naar uitleg.

KPN wil graag dat er meer toezicht wordt gehouden op de wet, omdat providers in veel gevallen verplicht zijn om mee te werken. Daarom wil de operator graag in gesprek kunnen voordat er aanpassingen worden gemaakt bij hun netwerken of diensten.

Het huidige toezicht binnen de wet was eerder reden tot discussie. Het voorgestelde toezichtstelsel schiet volgens de Raad van State tekort.

Offers voor veiligheid

Hoogleraar Paul Ducheine van de Universiteit van Amsterdam (Military Law of Cyber Operations & Cyber Security) benadrukt dat het opgeven van privacy nodig kan zijn bij de bescherming van burgers.

"De staat moet veiligheid verschaffen, maar dat heeft wel een prijs", aldus Ducheine. "Daarvoor betalen we met bevoegdheden. Dat grijpt in een deel van uw grondrecht. Daarom kunt u van uw vrijheid en veiligheid genieten."