De uitspraak volgt op een lange strijd in binnen- en buitenland.

Nederland was namelijk altijd al een uitzondering als het ging om illegaal downloaden van films, tv-series, muziek en boeken; dat was hier helemaal niet illegaal.

In Nederland werd de auteursrechtenwet zo geïnterpreteerd dat het downloaden van een film van internet werd gezien als een 'thuiskopie', dus als gelijk aan een kopietje maken van een (legaal gekochte) cd voor eigen gebruik.

Het verspreiden van auteursrechtelijk materiaal, dus het uploaden van films en muziek naar anderen of het verkopen van gekopieerde cd's aan anderen, was wel al illegaal. Wie een film downloadde van internet, downloadde daarom "uit illegale bron". Degene die het bestand verstuurde schond wel de wet.

De Europese Unie verplicht lidstaten die thuiskopieën toestaan om auteurs te compenseren voor verloren inkomsten. Hoe ze dat doen, mogen landen zelf bepalen. In Nederland werd in 2003 de thuiskopieheffing in het leven geroepen. Dat was een soort belasting, in eerste instantie alleen op lege cd's en dvd's, maar later ook op harde schijven, mp3-spelers en andere opslagmedia.

Lees meer over de thuiskopieheffing

De zaak die het Europees Hof donderdag afsloot, was aangespannen door een aantal elektronicafabrikanten, waaronder Sony en Philips.

Hun producten zijn duurder door de thuiskopieheffing. De fabrikanten vonden het niet juist dat de heffing ook rekening hield met schade door illegaal downloaden.

De Hoge Raad verwees de zaak door naar het Europees Hof, om te bekijken of Nederland onder de Europese wet downloaden uit illegale bron überhaupt wel mocht toestaan, als dat werd gecompenseerd door een thuiskopieheffing.

Het Europees Hof beantwoordde die vraag donderdag met een ondubbelzinnig 'nee'. Illegaal downloaden is slecht voor de legale verkopen en het is niet acceptabel dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen kopiëren uit geoorloofde en ongeoorloofde bron.

Die uitspraak had in Nederland directe gevolgen. Er stond namelijk niet expliciet in de wet dat downloaden uit illegale bron toegestaan is; dat was slechts de gangbare interpretatie. Volgens het kabinet hoeft er dus geen wetswijziging te worden doorgevoerd om een downloadverbod in te voeren. De interpretatie van het Hof is direct geldig. Sinds donderdag is illegaal downloaden dus echt illegaal in Nederland.

Internetjurist Arnoud Engelfriet is het hier overigens niet mee eens. Op zijn blog schrijft hij dat het Hof juist heeft bepaald dat de Nederlandse wet in strijd is met de Europese richtlijn. Volgens hem is er nog wel een kleine aanpassing nodig om ervoor te zorgen dat Nederland zich hier aan houdt.

Simpel gezegd betekent 'illegale bron' een bron die zich niet aan de wet houdt. Oftewel: een bron die auteursrechtelijk beschermd materiaal verspreidt zonder de zegen van de houder van het auteursrecht.

Diensten als iTunes, Netflix en Spotify kopen materiaal in bij de producenten of betalen royalty's aan artiesten. Wie bij hen downloadt of streamt, doet dat dus uit legale bron.

Veel sites verspreiden films, muziek en boeken echter gratis, zonder toestemming van de makers. Zij betalen artiesten ook niet voor hun werk. Veelgebruikte manieren om illegaal te downloaden zijn torrentsites als The Pirate Bay, deelwebsites als Bitshare en nieuwsgroepen.

Gebruik van die sites is niet illegaal als het gaat om downloaden van materiaal waar geen auteursrecht op rust. Het gaat dan bijvoorbeeld om heel oude films en boeken die in het publieke domein zijn gekomen, of werken met een licentie die delen toestaan zonder expliciete toestemming van de auteur.

Auteursrechtenschending valt onder civiel recht. Dat houdt in dat houders van auteursrecht mensen kunnen aanklagen die hier inbreuk op maken. De politie gaat echter niet actief op zoek naar mensen die illegaal downloaden.

Hoe het downloadverbod zal uitpakken voor mensen die illegaal films of muziek downloaden, is dan ook nog onduidelijk. De Stichting Brein, die illegaal downloaden in Nederland wil tegengaan, heeft beloofd zich niet te zullen richten op individuele downloaders, maar alleen op commerciële verspreiders.

Het staat andere houders van auteursrechten echter vrij om wel achter downloaders aan te gaan. In Duitsland is dat al heel gewoon. Bedrijven houden bijvoorbeeld in de gaten welke ip-adressen (de nummers die zijn verbonden aan internetverbindingen) actief zijn in een torrentnetwerk. Vervolgens koppelen ze hier via providers een naam en adres aan en vragen ze in een brief om een schadevergoeding.

Uit een peiling van de consumentenorganisatie VZBZ bleek vorig jaar dat ruim 4 miljoen Duitsers wel eens zo'n waarschuwing hebben gekregen. Gemiddeld werd gevraagd om een schadevergoeding van 800 euro, waarmee een rechtszaak kon worden afgewend.

Inmiddels is in Duitsland een wet aangenomen die zulke schadeclaims beperkt tot maximaal 1000 euro. Wie voor het eerst een waarschuwing krijgt, betaalt maximaal 155 euro.

Internetadvocaat Wouter Dammers verwacht dat film- en muziekproducenten ook in Nederland zulke brieven zullen gaan versturen. "Dat is zeker mogelijk en dat zal ook zeker gebeuren", zegt hij tegen NU.nl.

Wel noemt hij het onwaarschijnlijk dat houders van auteursrechten daadwerkelijk downloaders voor de rechter slepen als zij de schadevergoeding niet betalen. Een rechter zal namelijk moeten vaststellen hoeveel schade de producent heeft geleden. Dat kan dan bijvoorbeeld de aanschafprijs van een cd of dvd zijn: een stuk minder dan de honderden euro's die in de brief worden gevraagd.

Omdat het downloadverbod in Nederland nog maar net van kracht is, moet in de praktijk nog blijken hoe veel dit zal voorkomen. Wel is het in Nederland verboden om boetes te geven die kunstmatig hoog zijn om een "afschrikkend effect" te hebben. Schadevergoedingen van tienduizenden of honderdduizenden euro's, zoals in de VS soms worden geëist, zullen hier dus niet aan de orde zijn.