Toen Google-oprichters Larry Page en Sergey Brin nog promovendi aan de universiteit van Stanford in de Verenigde Staten waren, deden de toentertijd 23-jarige jongemannen onderzoek naar het algoritme van zoekmachines.

In het begin werden websites gerangschikt op het aantal keer dat ze een specifiek trefwoord gebruiken. Page en Brin vonden dit niet voldoende en bedachten een nieuw algoritme dat de relatie tussen websites en zo ook de status van websites analyseert. Het algoritme Pagerank was geboren en websites werden voortaan op basis van het aantal pagina's, het belang van die pagina's en de inkomende en uitgaande links beoordeelt. Tot op de dag van vandaag is Pagerank het hart van Googles zoekmachine, de belangrijkste dienst waar Google nog steeds voor een groot gedeelte op leunt.

Google, dat in september 1998 officieel is opgericht, heeft zijn diensten de afgelopen vijftien jaar flink uitgebreid. Veel diensten faalden, maar er werden ook heel veel grote successen geboekt. Zeker is dat Google invloed heeft gekregen op het internet, maar ook in ons dagelijks leven.

De kaartendienst Maps is misschien wel het meest innovatieve idee dat Google heeft gehad: breng de wereld letterlijk en figuurlijk in kaart. Het begon bij Google Earth, een virtuele wereldbol waar gebruikers sinds 2005 publiekelijk gebruik van kunnen maken. Na het succes van Google Earth kwam Google op het idee om naast satellietbeelden een kaart te maken van de wereld. In 2006 werden de straten van de Verenigde Staten en onder meer Nederland toegevoegd. Sindsdien is Google Maps uitgebreid met een routeplanner, winkel- en locatie-informatie en de dienstregeling van het openbaar vervoer.

De grootste toevoeging was Google Street View, dat sinds 2007 in Google Maps te vinden is en sinds 2009 een groot deel van Nederland kent. Door Google Street View kunnen Google Maps-gebruikers van over de hele wereld een locatie opzoeken en een panoramabeeld van de betreffende locatie bekijken. De introductie van Google Street View ging gepaard met veel kritiek, mede omdat er foto's beschikbaar waren van mannen die bij vrouwen van lichte zeden op bezoek gaan, kleine kinderen en enkele zonnebadende nudisten. Sinds 2013 kunnen gebruikers eigen panoramafoto's aan Google Street View toevoegen. Google neemt zijn foto's met speciale Google Street View-voertuigen, die variëren van een sneeuwscooter tot een driewieler.

In 2005 nam Google het opensource-besturingssysteem Android over. Volgens analisten betaalde Google ongeveer 50 miljoen dollar. Android was eigenlijk bedoeld als software voor camera’s, maar Google bouwde het om tot een besturingssysteem voor telefoons. Het was voor de zoekgigant een nieuw platform waarop Google-diensten konden worden gebruikt. Later blijkt Android één van de beste aankopen uit de geschiedenis van Google te zijn.

In 2008 lag de eerste Android-telefoon in de winkels: de HTC Dream, ofwel de T-Mobile G1. Het toestel met Android 1.0 betekende de start voor het grootste mobiele besturingssysteem ter wereld. De afgelopen jaren is Android uitgegroeid tot een volwassen en krachtig mobiel besturingssysteem dat zich sinds Android 1.6 (Donut) in een razendsnel tempo heeft ontwikkeld.

Inmiddels zijn er meer dan 1 miljard Android-toestellen geactiveerd en staat Android op zo’n driekwart van alle verkochte smartphones wereldwijd.

Beweeg de cursor de lijn om de percentages te zien. De gegevens zijn afkomstig van Gartner. Bekijk hier een grote versie. - (c)NU.nl/Daan van Elk

Een belangrijke ontwikkeling voor Google is dat de diensten van de internetgigant, waaronder Gmail, Maps en Search, dagelijks door enorm veel mensen worden gebruikt. Ze staan standaard geïnstalleerd op alle Android-telefoons. In de Google-apps bevindt zich ook het verdienmodel van Google: het verkopen van advertenties die heel gericht op specifieke doelgroepen kunnen worden afgestemd.

Er zijn ook minder publieke en concrete projecten binnen Google. Die worden ontwikkeld door het geheimzinnige onderzoekslab van Google. Soms krijgt de wereld een klein kijkje in de bizarre projecten die binnen de hoge muren van Google X worden uitgevoerd, zoals de internetballonnen van Project Loon, de zwevende energieopwekkende windturbines of zelfrijdende auto's. Bij eerstgenoemde wil Google afgelegen plekken van internet voorzien met behulp van ballonnen die hoog in de atmosfeer zweven. Met zwevende windturbines probeer Google op een nieuwe manier groene stroom te winnen en de zelfrijden auto van Google is bij menigeen al bekend. De auto's rijden in enkele Amerikaanse staten als zelfs op de weg.

Omdat Google de creativiteit van zijn wetenschappers niet in gevaar wil brengen, worden projecten alleen naar buiten gebracht op het moment dat ze slagen. Wij zien dus vooral het topje van de ijsberg, die waarschijnlijk bestaat uit veel meer bizarre ideeën die innovatie vooruit proberen te duwen. "Als het door sommige mensen niet als sciencefiction wordt gezien, is het waarschijnlijk niet innovatief genoeg", aldus Brin.

De meest bizarre projecten van Google X

De laatste grote innovatie van de zoekgigant is Google Glass, de slimme bril die op Android draait. het apparaatje heeft een futuristisch ontwerp en eveneens futuristische mogelijkheden. Glass werkt met een projector in het montuur die door een glazen plaatje, een prisma, de beelden toont voor de ogen van de gebruiker. Zo laat de prisma in de rechter bovenhoek altijd de meest belangrijke informatie in de nieuwe cards-interface van Google zien.

Glass in combinatie met de digitale 'assistent' Google Now verandert de manier waarop wij de komende jaren met informatie omgaan. Denk aan navigatie, foto's en video's schieten en delen of apparaten besturen via spraakbesturing. Ook Now, dat op basis van jouw dagelijks leven weet wat er voor jou op dat moment belangrijk is, kan in de nabije toekomst hele hoge ogen gaan gooien.

De Google-bril is vanaf volgend jaar in de Verenigde Staten verkrijgbaar en komt naar verluidt voorlopig nog niet officieel naar Nederland. De vraagstukken rondom privacy zouden de belangrijkste reden zijn waarom de Europese lancering van Glass nog een tijd op zich laat wachten. Dat belangrijke technische innovaties bijna altijd gepaard gaan met ethische vraagstukken, lijkt opnieuw te worden bevestigd.

Lees ook onze hands-on met Google Glass

We zouden door alle successen bijna diensten als Gmail, Youtube en Chrome vergeten. Gmail is een van de grootste en meest belangrijke e-maildiensten ter wereld, Youtube is hét platform dat het bekijken en delen van video heeft veranderd en Chrome probeert op verschillende manieren de taken van een desktop over te nemen. Zo ondersteunt de Chrome-browser steeds meer desktopfunctionaliteiten door het gebruik van apps en wil ChromeOS op den duur de volgens Google zware besturingssystemen vervangen door een browser waarin gebruikers al hun dagelijkse taken kunnen uitvoeren.

Door de grote invloed van Google en zijn diensten, is de zoekgigant ook controversieel vanwege machtsmisbruik, privacyschending en concurrentievervalsing. Zo loopt er op dit moment nog steeds een verkennend onderzoek naar machtsmisbruik van Google met het mobiele besturingssysteem Android, waarbij Google zijn eigen diensten voortrekt. Eenzelfde aanklacht geldt voor de zoekmachine van Google, waarbij aanklagers beweren dat Google zijn eigen producten een meer prominente plaats in de zoekresultaten geeft.

Ook het privacybeleid van Google staat ter discussie. Sinds maart 2012 hanteert Google nieuwe voorwaarden waardoor het Amerikaanse bedrijf de informatie van gebruikers uit alle diensten mag combineren. Dit betekent dat Google heel nauwkeurig zijn gebruikers in de gaten kan houden door interesses en bezigheden op het internet te combineren. Het is niet mogelijk om aan te geven dat je de informatie niet over verschillende diensten wilt delen.

Recente lekken van Edward Snowden suggereren dat Google miljoenen dollars van de Amerikaanse geheime dienst NSA heeft geaccepteerd om hun beveiliging aan te passen. Hierdoor zou de NSA snel informatie van Google-gebruikers kunnen inzien. Google heeft inmiddels meerdere malen bij de rechter aangeklopt om transparanter te zijn over de dataverzoeken die het bedrijf van de NSA krijgt.

Vier onderzoeken naar Google: de zoekgigant onder de loep

Er zijn natuurlijk een heleboel dingen die binnen Google worden ontwikkeld en mislukken. 99 procent daarvan zullen wij nooit zien. Er worden echter ook regelmatig diensten en producten gelanceerd die achteraf misschien beter geheim hadden kunnen blijven.

Zo was Google Wave slechts een kort leven gegund. De clouddienst werd eind 2009 gelanceerd en eind 2010 beëindigd. Gebruikers konden via de browser bestanden met elkaar uitwisselen in combinatie met e-mail en chat. Het was bovendien mogelijk tegelijk aan één bestand te werken.

Hoewel Wave niet voldoende aan is geslagen bij consumenten, is de technologie later wel gebruikt in bijvoorbeeld Google Docs.

Ook op het gebied van sociale netwerken heeft Google misstappen gemaakt. Voor de komst van Google+, dat zich ook nog steeds niet voor 100 procent bewezen heeft, was er Google Buzz. Een sociale dienst geïntegreerd in Gmail die mensen waarmee veel gemaild werd automatisch toevoegde als vriend.

De dienst kreeg veel kritiek van privacybeschermers en was zelfs onderwerp van een rechtszaak die voor 8,5 miljoen dollar werd geschikt. Eén gebruiker klaagde zelfs dat Buzz automatisch haar gewelddadige ex-vriend had toegevoegd en hij daardoor automatisch de communicatie tussen haar en haar nieuwe vriend te zien kreeg. Google gaf toe fouten te hebben gemaakt bij Buzz en trok in december 2010, anderhalf jaar na de lancering, de stekker uit het project.

Ook het project Jaiku was geen lang leven beschonken. Deze dienst had vergelijkbare functionaliteiten als Twitter en werd niet door Google zelf ontwikkeld, maar overgenomen.

Lively was nog een sociaal project van Google waarbij gebruikers in een virtuele omgeving met elkaar konden chatten en video’s en foto’s konden delen en bekijken. Het was vergelijkbaar met Second Live dat medio 2008, rond de lancering van Lively, op het hoogtepunt was. De Google-concurrent had echter minder mogelijkheden en was al na een half jaar niet meer beschikbaar.