Dat denken Danny Mekic, internetexpert en –jurist, en Arnoud Engelfriet, ICT-jurist. Ook Tim Kuik, directeur van Stichting Brein, denkt dat het waarschuwen van anderen een groot doel van deze actie is.

De FBI maakte donderdagavond (Nederlandse tijd) bekend Megaupload.com, een van de grootste filesharing websites ter wereld, uit de lucht te hebben gehaald. Er zijn vier personen, onder wie een Nederlander, aangehouden op verdenking van samenzwering tot deelname aan een criminele organisatie en samenzwering om auteursrechteninbreuk te plegen.

De maximumstraffen in de Verenigde Staten die op deze misdrijven staan zijn respectievelijk 20 en 5 jaar. De verdachten worden mogelijk ook vervolgd voor witwassen waar nog eens 20 jaar cel op staat.

“Ik denk dat de VS er happig op zal zijn een punt te maken”, aldus Engelfriet tegenover NU.nl. “Zo’n grote partij wordt niet vaak opgerold en ze zullen graag hoge straffen eisen om een boodschap af te geven.” De straffen kunnen daardoor hoog uitpakken.

Mekic sluit zich daarbij aan: “De actie lijkt vooral gericht op het stellen van een voorbeeld en om angst te zaaien. Als de grootste in zo’n markt offline wordt gehaald en vier mensen worden opgepakt, krabben de eigenaren van andere uploadsites zich achter hun oren.”

Volgens Mekic zal de FBI in ieder geval denken dat mensen vooral minder snel zo’n site beginnen.

Kuik voegt toe: “Mensen gaan beter nadenken over dergelijke businessmodellen. Uiteindelijk zullen er vast mensen de dans ontspringen met allerlei juridische en technische trucjes, maat het probleem is dan beheersbaar en legaal aanbod krijgt de kans om door te groeien.”

Over het praktische effect wat betreft het aanbod verschillen de meningen. Engelfriet en Mekic wijzen erop dat er genoeg andere sites zijn die hetzelfde aanbieden. “Het verkeer zal snel genoeg verschuiven”, voorspelt Engelfriet.

Bovendien waarschuwt Mekic voor websites die nu beweren Megaupload te zijn, maar eigenlijk malware verspreiden.

Kuik denkt dat er wel degelijk een effect van het offline halen van de website zal uitgaan, ondanks andere sites die het aanbod overnemen. “Als illegaal aanbod regelmatig onderbroken wordt, zullen consumenten vanzelf gaan nadenken over legaal aanbod”, voorspelt hij.

Of de aanklachten hard te maken zijn, is volgens Engelfriet nog maar zeer de vraag. “In theorie klopt het allemaal. Megaupload schendt auteursrechten op grote schaal en dat is een misdrijf. Bovendien werken er mensen samen aan een site waarmee dus een misdrijf gepleegd wordt en dat is dus een criminele organisatie.”

Volgens hem is het echter nog niet zeker dat dit in de rechtbank hard gemaakt kan worden. “De FBI moet aantonen dat er samengezworen is met als oogmerk auteursrechtenschending. Op Megaupload staat ook legaal aanbod en worden legale bestanden uitgewisseld. Hoe ga je bewijzen dat auteursrechtenschending altijd het doel is geweest?”

Daarnaast is er nog onduidelijk over de zogeheten Notice and Takedown-procedure waarachter Megaupload zich kan verschuilen. Mekic: “De website hanteert de procedure waar bij klachten materiaal direct offline gehaald wordt.”

Omdat gebruikers van de site en niet de site zelf de bestanden uploaden, is het volgens de wet genoeg om deze bestanden bij klachten offline te halen. Volgens de FBI voldeed Megaupload niet aan het principe. Details ontbreken echter.

“Het was veel sterker geweest als de autoriteiten daar een duidelijke verklaring over hadden afgelegd. Nu komt het over als een kamikazeactie”, vindt Mekic.

Volgens Kuik is het zo dat Megaupload wel bestanden offline haalde, maar dat het vaak slechts om één van de vele links ging en het bestand dus nog gewoon online te vinden was. “Ze werken actief aan het frustreren van de Notice and Takedown-procedure.”

De FBI spreekt in de bekendmaking van de arrestaties van een schadepost voor auteursrechthebbenden van een half miljard dollar. Waarop dat bedrag gebaseerd is, is onduidelijk. Volgens Kuik bestaat er een ingewikkelde rekensom waarbij gekeken wordt naar het verkeer op de website.

“Daarna wordt een schatting gemaakt van hoeveel mensen die iets gedownload hebben ook daadwerkelijk iets zouden kopen als de download niet bestaan had. Het is niet zo dat er vanuit gegaan wordt dat elke film die gedownload wordt, ook gekocht zou worden.”

Engelfriet betwijfelt dat echter. Hij stelt dat er veel discussie is over hoeveel mensen iets zouden kopen als ze het niet kunnen downloaden en dat de rekenmethode onbekend is. “Juist daarom is er in de VS een wet die vaststelt op hoeveel schadevergoeding je recht hebt bij auteursrechtenschending.”

Het probleem daarbij is volgens de ICT-jurist dat het schadebedrag per download erg hoog ligt en het vermenigvuldigd wordt met de hoeveelheid downloads. In de praktijk kan dat hele hoge bedragen opleveren die niet reëel zijn. “De Pirate Bay zou op die manier al meer schade hebben veroorzaakt dan het bruto binnenlands product van de VS.”