Critici beschuldigen KPN en Vodafone inmiddels van privacyschending en de nieuwe plannen van Vodafone zouden de netneutraliteit aantasten. De politiek spreekt zich inmiddels ook uit tegen of voor de plannen van providers.

Het begon allemaal toen KPN op 21 april aankondigde vijfduizend banen te schrappen vanwege teruglopende inkomsten als het gevolg van de opkomst van mobiel internet.

Zo ziet KPN het sms-verkeer afnemen door applicaties als WhatsApp waarmee gebruikers gratis tekstberichten versturen over het internet. Het belverkeer zou hinder ondervinden van VoIP-diensten waarmee klanten bellen over het internet.

KPN is van plan deze zomer nieuwe abonnementen te introduceren waarbij de prijs van mobiel internet omhoog gaat. Om welk bedrag het gaat, is niet bekend. Wel is duidelijk dat internet de basis van het abonnement wordt en dat voor bepaalde diensten extra betaald moet worden.

Welke diensten dit zijn, is ook niet bekend. WhatsApp zal in ieder geval binnen het standaard abonnement vallen.

Na de bekendmakingen ontstond ophef over het feit dat KPN bepaalde diensten dus zou gaan blokkeren voor klanten die niet extra willen betalen. Een meerderheid in de Tweede Kamer bleek hier tegen te zijn.

KPN liet in een nieuwe verklaring weten dat de diensten wel beschikbaar zijn, maar dat de provider controleert of iemand gebruikmaakt van diensten waarvoor niet betaald is. Als dat het geval is, wordt alsnog een rekening gestuurd.

In deze verklaring kwam aan het licht dat de provider hiervoor Deep Packet Inspection (DPI) wil gebruiken en al gebruikt heeft. Met DPI kunnen providers diep in ‘pakketjes’ data kijken. In theorie kan de inhoud van berichten en e-mails bekeken worden.

Privacywaakhonden reageerden geschokt, maar KPN probeerde de situatie te sussen met een nieuwe verklaring: De provider gebruikt DPI alleen op een heel licht niveau. Er wordt alleen gekeken naar welke klant een dienst gebruikt en om welke dienst het gaat. De inhoud wordt en is nooit bekeken.

Vodafone maakte bekend deze techniek ook te gebruiken om het verkeer op het netwerk beter te managen. Zo kwam deze provider er door DPI achter dat veel klanten video’s niet afkijken en dus besloot Vodafone video’s in delen in te laden, zodat minder bandbreedte van het netwerk gebruikt wordt. Ook Vodafone stelt nooit naar inhoud te kijken.

Minister Maxime Verhagen (Economische Zaken) heeft Opta en het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) inmiddels gevraagd om onderzoek. Deze organisaties hebben laten weten wettelijke aanknopingspunten te zien voor een onderzoek.

Verhagen stelde in een brief naar de Tweede Kamer ook dat het tariferen en blokkeren van diensten toegestaan is zolang het gedaan wordt om het netwerk te verbeteren. Of dit bij bijvoorbeeld KPN het geval is, is onduidelijk. De provider zegt van wel, maar zoals gezegd is niet duidelijk welke diensten KPN extra wil gaan belasten.

Een andere eis is dat de abonnementen transparant zijn en dat klanten een alternatief hebben. Bij Vodafone wordt VoIP al geblokkeerd. T-Mobile stelt nog geen plannen te hebben extra geld te vragen voor bepaalde diensten.

Bij Vodafone gaat ook iets veranderen. De provider stelde eerder deze week extra vergoedingen te willen voor toegang tot het netwerk. Aanbieders van zware diensten moeten extra geld betalen om hun diensten door te geven.

Volgens de provider moet er flink geïnvesteerd worden in het netwerk vanwege de groei van mobiel internet en het gebruik van zware mobiele diensten. “Iemand moet dat betalen”, aldus Vodafone. Ook klanten worden waarschijnlijk niet ontzien.

Zo ziet Vodafone ook een stijging in de vraag naar service rondom smartphones. De provider stelt steeds vaker vragen over toestellen te moeten beantwoorden die eigenlijk bedoeld zijn voor de fabrikanten. Ook voor deze service wil Vodafone een vergoeding.

De provider kan echter niet zeggen hoe de situatie er in de praktijk uit gaat zien. Zo is het onduidelijk welke aanbieders moeten betalen, of dit een verplichting wordt en welke bedragen daarbij gemoeid zijn. Ook de gevolgen voor klanten zijn nog onduidelijk.

Binnen een maand zal in de Tweede Kamer de Telecomwet besproken worden. Een aantal partijen hebben al aangegeven dan ook op bovengenoemde zaken te willen ingaan. D66 heeft inmiddels aan Verhagen gevraagd of het onderzoek naar de providers nog deze maand kan worden afgerond.