AMSTERDAM - Het parlement in IJsland heeft unaniem voor een verklaring gestemd, waardoor diverse wetten worden aangepast. Journalisten en bronnen krijgen hierbij zeer verregaande bescherming.

Voor klokkenluiderssite Wikileaks is dit reden om te verhuizen. Ook Nederlandse journalisten kunnen van de wetgeving voordeel hebben.

De verzameling wetten, die the Iceland Modern Media Initiative vormen, moeten vrijheden in vooral de digitale wereld waarborgen.

De IJslandse parlementariërs willen met de stap niet alleen journalisten, uitgevers en bronnen beschermen, maar hun land ook aantrekkelijk maken voor het huisvesten van internetservers.

Brede bescherming

Er komt bescherming van klokkenluiders en bronnen. Een journalist mag niet alleen de identiteit van zijn bronnen beschermen, maar zal dat ook moeten doen. Ook mag niet zomaar worden bijgehouden wie met wie belt of e-mailt. In Nederland zal dat binnenkort wel worden bijgehouden.

Ook voor uitgevers komt er bescherming. Vonnissen van niet-IJslandse rechtbanken kunnen alleen worden uitgevoerd als ze niet in strijd zijn met het lokaal geldende recht op expressie.

Dat grondrecht is nu ook opeisbaar als een overheid of rechter verbiedt over een bepaald onderwerp te publiceren. Een achterdeur om een internetprovider aansprakelijk te houden voor een publicatie is grotendeels ook onmogelijk gemaakt.

Verder komen er mogelijkheden voor de rechter om in gevallen van vrijheid van meningsuiting, extra bescherming te bieden. Nu is het in veel landen zo dat grotere bedrijven kostbare zaken tegen journalisten aanspannen om zo publicaties tegen te houden. Onredelijke claims worden onaantrekkelijker.

Transparantere overheid

De IJslanders krijgen ook een nieuwe Wet openbaarheid van bestuur, die in veel gevallen recht op overheidsdocumenten geeft. De beslissing moet snel worden genomen in dagen of weken, terwijl in Nederland de toegang een proces van maanden of zelfs jaren is.

Wikileaks

Dat het parlement unaniem voor de nieuwe regelgeving kiest heeft te maken met klokkenluiderssite Wikileaks. Dat heeft inmiddels de computers op IJsland geplaatst, nadat er in diverse landen juridische aanvallen tegen onthullingen zijn gedaan.

Wikileaks heeft al langer bescherming nodig. De medewerkers worden naar eigen zeggen door onder andere de Amerikaanse overheid gevolgd.

Vandaag waarschuwde een klokkenluider, op wie Amerikaanse moordcommando's in 1972 zouden hebben gejaagd, dat het leven van Wikileaks-oprichter Julian Assange in gevaar zou zijn. Hij zou gevoelige documenten in handen hebben.