Dat de Tweede Kamer aandacht heeft voor dit onderwerp, komt door Muriel van der Draaij. Zij diende een burgerinitiatief in. Dat is een voorstel dat je als burger op de agenda van de Tweede Kamer kunt zetten, op voorwaarde dat 40.000 burgers het voorstel hebben ondertekend. De teller van Van der Draaijs plan staat inmiddels op ruim 100.000 handtekeningen.

De klachten die ze hoort lopen uiteen. "Mensen die veel pijn ervaren, vragen zich tijdens het onderzoek af: wanneer stopt dit? Er zijn ook vrouwen die moeten huilen of flauwvallen. Sommigen houden er blauwe borsten of een kapotte huid aan over." Het zijn de extreme gevallen, benadrukt Van der Draaij. Maar toch rijst bij haar de vraag of het onderzoek anders kan.

In 2021 ontvingen ruim 1,2 miljoen vrouwen een uitnodiging voor de borstcontrole, blijkt uit de recentste cijfers van het RIVM. 72,5 procent gaf gehoor aan die oproep. Daarbij ervaart een op de vijf vrouwen het onderzoek als pijnlijk. Dan spreken we dus over ruim 175.000 vrouwen. Voor sommige vrouwen is de onprettige controle bovendien een reden om het onderzoek over te slaan, al is het onduidelijk voor hoeveel vrouwen dit precies geldt.

Van der Draaij schrijft in haar burgerinitiatief onder meer over een zogeheten 'drukgestuurde mammografie' en een echo als alternatief. Maar die gaan het verschil niet maken, vertelt Mireille Broeders, hoogleraar Gepersonaliseerde Kankerscreening bij het Radboudumc.

Bij een drukgestuurde mammografie wordt de borst nog steeds platgedrukt, al wordt er rekening gehouden met het type borst. "Dat leek veelbelovend, maar recente studies laten zien dat de pijnbeleving niet verschilt van de huidige mammografie", zegt Broeders. Ook een echo biedt niet het juiste resultaat. "Bij een echo worden vaker afwijkingen gezien die geen borstkanker blijken te zijn. En je wil juist een methode die de borstkanker eruit pikt."

De MRI-scan is mogelijk een uitkomst voor vrouwen die veel klierweefsel in hun borst hebben. De MRI is pijnloos, omdat die geen druk uitoefent op de borst. "Maar het gaat dan om een kleine 10 procent van de vrouwen", vertelt Broeders. "En er is eerst meer onderzoek nodig naar deze methode." Bovendien beoordeelt een mammografie of iemand veel klierweefsel heeft. De eerste keer ontkom je dus sowieso niet aan de huidige methode.

Broeders laat weten dat er ook gekeken wordt naar andere onderzoeksvormen, zoals een mamma-CT (een röntgenfoto waarbij geen druk wordt uitgeoefend op de borst) en een ademtest (een test die stoffen opspoort in de adem die op borstkanker wijzen). "Maar tot nu toe weten we niet zeker of die methoden het gewenste effect opleveren bij met name vrouwen zonder klachten, dus houden we vast aan de mammografie."

"We wegen het comfort van vrouwen mee, maar het belangrijkste is dat we borstkanker vroeg kunnen opsporen, vrouwen snel kunnen behandelen en de sterfte aan borstkanker kunnen terugdringen", legt Broeders uit. "Ik heb veel begrip voor mensen die zich afvragen of het anders kan, maar de realiteit is dat we alleen voor de mammografie bewijs hebben dat deze de sterfte verlaagt."