In 2022 wachtten ruim 80.000 mensen op een plek in de geestelijke gezondheidszorg. Als alles volgens plan zou verlopen, zou je maximaal veertien weken moeten wachten.

Maar dat wordt in de praktijk vaak niet gehaald. Vooral mensen die specialistische ggz nodig hebben, moeten volgens De Heer soms wel tien tot twaalf maanden wachten.

Ze heeft een psychologenpraktijk en is directeur van The Mental Move, een organisatie gericht op preventieve psychologische zorg voor werknemers.

De Heer: "We weten dat klachten verergeren als mensen niets doen en afwachten totdat ze aan de beurt zijn. Het is zo zonde als je al die wachtweken met paniekaanvallen zit, somberder wordt, uitvalt op je werk of echt niet weet hoe je de dag kunt doorkomen."

Die wachttijd inzetten is volgens haar heel belangrijk. "Laten we het niet zien als overbrugging, maar als waardevolle tijd waarin je al start met behandelen."

Dit zou de eerste stap moeten zijn. De zorgverzekeraar is verantwoordelijk voor jouw zorg en kunnen zorgen voor wachtlijstbemiddeling. "Je kunt je onvrede over de wachttijd uiten. Je verzekeraar kan zorgconsulenten laten kijken of je ergens anders sneller terechtkan." De zorgverzekeraar doet dat gratis.

E-health is een vorm van online zorgverlening. Je kunt er zonder lang te wachten en onder begeleiding van een deskundige met een behandeling beginnen. Ook kun je zelf aan de slag met programma's, apps of bijvoorbeeld lotgenotencontact via fora.

Zonder begeleiding houden mensen dat niet lang vol, weet De Heer. "Mensen starten vol goede moed met een online programma voor psychische ondersteuning, maar haken af. Daarom is een begeleide vorm van e-health effectiever."

De gz-psycholoog geeft een voorbeeld uit haar eigen praktijk: "Als iemand somber is, weten we dat activatie helpt om meer positieve prikkels te krijgen. Stel dat iemand erge sociale angst heeft en de deur niet meer uitgaat, dan gaan we aan de slag met het opstellen van een angsthiërarchie. Wat durf je wel? Koffie met hr op een neutrale plek?"

De drempel om met e-health te beginnen kan hoog zijn, merkt De Heer. "Behandelaars in begeleide e-health kunnen starten met het aanpakken van problemen, doelen stellen, daaraan werken, signaleringsplannen opstellen, interventies doen. Het doel is niet om tijd te doden, maar te behandelen. Soms maakt dat die ggz-plek waar je op wachtte overbodig."

Er zijn volop lokale initiatieven, weet Naomi Samson, die namens samenwerkingsverband Toegankelijkheid en wachttijden ggz het woord voert.

Dit landelijke samenwerkingsverband stimuleert regio's om lokaal en regionaal samen te werken. Zo kunnen ze mensen sneller de juiste hulp op de juiste plek bieden.

Ze noemt het initiatief Krachtig Wachten in Gouda als voorbeeld. Daarbij worden mensen gekoppeld aan een maatje. Zo heeft iemand alvast steun door het ondernemen van sociale activiteiten.

Dat is de expertise van De Heer. "Ga in gesprek met je werkgever over wat die kan bieden. Jouw klachten kunnen een probleem van jullie beiden worden als er verzuim optreedt. Dat kost een werkgever veel geld", legt ze uit.

De Heer biedt preventieve psychologische hulp via werkgevers, maar neemt ook mensen in behandeling als de klachten dat vereisen. "Als iemand uitvalt, maar door behandeling een week eerder kan terugkomen, is dat voor iedereen winst."

Je hoeft je hulpverlener geen achthonderd pagina's aan te bieden als de wachttijd voorbij is, maar het kan volgens de gz-psycholoog helpen om een dagboekje bij te houden.

"Mijn advies is om daarbij aan de 5 G's te denken: gebeurtenis, gedachte, gevoel, gedrag, gevolg. Je besteedt de wachttijd dan als fase om informatie te verzamelen. Je krijgt meer inzicht in wanneer jouw klachten opspelen en wat ze met je doen."