De laatste zondag van maart is het weer zover. Dan gaat de klok één uur vooruit en dat betekent een uur korter slapen. "Een uur lijkt niks, maar is best veel als je bedenkt dat de gemiddelde slaapduur tussen de zeven en acht uur is", zegt Marijke Gordijn, directeur van Chrono@Work en onderzoeker humane chronobiologie aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Je biologische klok is het gebied in je hersenen dat je vertelt wanneer je moet gaan slapen. Het bevindt zich boven de plek waar de oogzenuwen bij elkaar komen, in de hypothalamus. "Verder is dat deel van je hersenen verantwoordelijk voor je slaap-waakritme. Het bepaalt daarmee of je een ochtend- of avondmens bent", legt slaappsycholoog Helmy Pluis uit.

De klok heeft een ritme van ongeveer 24 uur en wordt als het ware gelijkgesteld met het opkomen en ondergaan van de zon. "Soms loopt het net iets uit de pas en kan het iets langer of korter duren. Dat komt doordat je biologisch ritme afhangt van de eigenschappen van je biologische klok en het moment dat er daglicht in je ogen schijnt", zegt Gordijn.

Verzetten we ons horloge, dan veranderen we daarmee niet direct iets aan het moment dat we in aanraking komen met daglicht. "Eerder opstaan heeft wel tot gevolg dat je tegen je biologische klok moet ingaan", vervolgt de onderzoeker. "De meeste mensen lukt het wel om hun gedrag aan te passen en daarmee de tijden waarop ze daglicht zien. Maar voor de mensen met een langzamer lopende klok is dat iets moeilijker."

"Zij hebben van nature al de neiging later naar bed te gaan. Het zijn avondmensen. Zij hebben dat ochtendlicht echt nodig om wakker te worden en hun biologische klok te versnellen." Pluis vult aan: "Sommige mensen hebben problemen met in slaap vallen op de nieuwe tijd of zijn heel slaperig overdag. Dit komt doordat de wintertijd voor hun biologische klok goed functioneerde en de nieuwe tijd niet."

Al enige tijd gaan er in de Europese Unie stemmen op om de zomer- of wintertijd af te schaffen. Beide experts vinden dat de zomertijd voor ons niet de ideale tijdgrens is. "Dat zou betekenen dat mensen de ochtenden in de winter te lang in het donker zitten. Te weinig licht kan slaapproblemen en depressie in de hand werken", zegt Pluis.

Gordijn maakt deel uit van een samenwerkingsverband dat pleit voor een gezonder beleid. "Wij proberen mensen te doordringen van het belang van ieder land in zijn eigen tijdzone laten leven. De wintertijd als standaardtijd zou beter zijn voor onze gezondheid, omdat we dan beter gesynchroniseerd zijn met het afwisselen van licht en donker. Maar het is nog beter als we in onze eigen tijdzone zouden leven en de West-Europese tijd zouden aanhouden."

Het is onduidelijk wanneer de Europese lidstaten een knoop doorhakken, maar Gordijn vindt dat de kwestie niet serieus genoeg wordt genomen. "Het gaat niet om een paar nachten waarin je misschien wat minder slaapt, iemand kan hier weken last van hebben. Op de korte termijn kan je je daardoor minder goed voelen, op de lange termijn zorgt het voor meer hartinfarcten en meer ongelukken op de weg door vermoeidheid en slaaptekort."