
NU+ Ons lichaam snakt naar zon: zo hou je het vol tot de eerste echte lentedag
Die kans is inderdaad groot, zegt chronobioloog Marijke Gordijn. Onze lichamen snakken naar zonlicht na al die donkere maanden. "Als je naar het jaarritme in ons welzijn kijkt, zien we dat 25 procent van de mensen klachten ervaart in de herfst en de winter, zoals moeheid en stemmingsproblemen."
Biologisch gezien zitten we in het donker als we binnen onder kunstlicht zitten, legt Gordijn uit. En dus zitten we biologisch gezien maandenlang in de duisternis als we niet voldoende buiten komen. "Kunstverlichting geeft onze ogen zo'n 150 lux aan lichtsterkte, terwijl je op een bewolkte dag buiten algauw aan 10.000 lux zit, wat ruim genoeg is."
We hebben die eerste terrasdag of rokjesdag nodig om geactiveerd te raken - de dag dat we letterlijk worden uitgelaten.Josje Smeets, psycholoog
Ons lichaam heeft dat licht nodig. In de lente en zomer gaan we veel vaker naar buiten, waardoor we genoeg licht zien om ons goed te voelen, vertelt Gordijn. "Helaas zitten we ook dan nog steeds te veel binnen."
In de winter blijven we nóg meer binnen, waardoor we te veel licht mislopen. "Het gaat dus ook niet heel goed met mensen in de winter. Winterdepressies komen veel voor en we zijn vaker ziek in die periode."
Laat je niet ontmoedigen door sneeuw
De krokussen bloeien, maar wie de gordijnen opent ziet een pak sneeuw dat niet eens blijft liggen. En die tegenvaller valt ons extra rauw op het dak, zegt psycholoog Josje Smeets. Zij heeft zich gespecialiseerd in het thema geluk.
"In mijn praktijk zie ik mensen daar extra neerslachtig van worden. Ze hadden een verwachting van het weer - iets wat niet binnen onze controle valt - en die valt tegen. Daar gaan we slecht mee om", vertelt Smeets.
Nieuw leven zien bloeien en dartelen geeft hoop. Maar zover is het nog niet. "Daardoor worden we aangespoord om zelf ook nieuwe dingen te ondernemen. We hebben 1 januari uitgeroepen tot de dag waarop we gaan sporten, stoppen met roken en allerlei nieuwe gewoonten aanleren. Maar dat is helemaal geen logisch moment. We hebben de zon nodig om ons dat zetje te geven."
De zon geeft ons vitamine D en activeert de gelukshormonen serotonine en endorfine. Beide hormonen zijn zogeheten langetermijngelukshormonen.
"Ja, de krokussen bloeien, maar het is koud en we willen binnen blijven om ons warm en behaaglijk te voelen", zegt Smeets. "De gelukshormonen die ons via de zon motiveren om van alles te doen, zijn nu niet aan het werk. We hebben die eerste terrasjesdag of rokjesdag nodig - de dag dat we letterlijk worden uitgelaten."
Zo hou je het vol tot een warme lente
- Moet je binnen werken? Ga dan binnen een meter van het raam zitten.
- Elke dag twee uur naar buiten helpt, weer of geen weer.
- Het kunstlicht in huis of op kantoor kun je vervangen door lampen met een hogere intensiteit. Mogelijk kan daar binnenkort nabij-infrarood licht aan toegevoegd worden. Onderzoeksbureau Chrono@work toonde onlangs samen met de Rijksuniversiteit Groningen aan dat het toevoegen van dat licht aan ons kunstlicht een gunstige invloed heeft op onze stemming.
- Als je buiten bent, verbeter je je stemming extra door bewust te luisteren naar de vogels, te kijken naar de blaadjes en te genieten van het groen. Dat reduceert stress nog eens extra, zegt Gordijn.
Sporten en blauw licht activeren gelukshormonen
We moeten nu onze discipline aanspreken, zegt Smeets. "Er zijn trucjes om je gelukshormonen te activeren, ook in de winter. Je maakt serotonine aan door te sporten of vroeg naar buiten te gaan als het licht nog blauw is. Je moet jezelf daarin uitdagen."
Zie je een pak sneeuw terwijl je zo op de fiets moet stappen, dan zul je waarschijnlijk balen. Ook die gedachten kun je trainen. "Daag je gedachten uit door bijvoorbeeld te denken: mooi, die sneeuw, misschien kan ik vanmiddag een uurtje vrij nemen en even in het bos wandelen. Dat vergt discipline."
Pak de eerste zonnestralen mee op een terrasje
Naar buiten dus, ook nu. Ons netvlies is direct verbonden met de hersenen en voldoende lichtsterkte zien heeft direct invloed op onze stemming. Het goede nieuws is dat we in de winter en op druilerige bewolkte dagen in maart ook genoeg lichtintensiteit kunnen zien om ons goed te voelen. "Dan moeten we wel naar buiten, zo'n twee uur per dag", zegt Gordijn.
Licht komt binnen via de ogen, maar ook via de huid. Als die eerste zonnestralen er zijn naar een terras rennen om daar in je T-shirt een half uurtje te zitten, is dus een uitstekende manier om via de huid uv-straling tot je te nemen en vitamine D binnen te krijgen. En dus ook om je stemming te verbeteren.
Gordijn: "Zorg er wel voor dat je niet te lang zonder bescherming in de zon zit en niet verbrandt."
Ga gratis verder
Log in of registreer gratis op NU.nl en krijg toegang tot extra artikelen
NUjij: Uitgelichte reacties