Het nieuwe filter zorgt er binnen een seconde voor dat iemand er nagenoeg perfect uitziet. Of het wenselijk is jonge mensen continu met deze beelden te confronteren, daar kun je vraagtekens bij zetten.

Communicatiewetenschapper Nadia Bij de Vaate deed onlangs onderzoek naar het socialemediagebruik van jongeren. Het is volgens haar niet zo dat sociale media of de manier waarop we die gebruiken iemands zelfbeeld volledig kunnen veranderen.

"Doordat jongeren opgroeien met sociale media hebben ze het heus wel door als er bewerkte beelden rondgaan. Tegelijkertijd zijn adolescenten nog wel heel beïnvloedbaar."

Dat ziet ook Justine Pardoen van Bureau Jeugd & Media. "Jongeren die onzeker zijn, kijken vaker naar hoe anderen eruitzien en vergelijken zichzelf meer met die ander."

"En als je weet dat iets nep is, wil dat niet zeggen dat het verlangen daarmee weggaat", weet Pardoen. Nu filters er steeds realistischer beginnen uit te zien, is die ideale versie van jezelf ineens bereikbaar en dat kan frustrerend werken.

Er zijn dan ook indicaties dat als iemand zich niet goed voelt, de neiging om filters toe te passen een stuk groter is, zegt Bij de Vaate. "Iemand kan zich ervan bewust worden dat hij of zij er niet uitziet zoals volgens bepaalde normen op TikTok of Instagram zou moeten."

Volgens Nastasia Griffioen, gedragswetenschapper bij het Games for Emotional and Mental Health Lab van de Universiteit Twente, zijn er onderzoeken die samenhang suggereren tussen het gebruik van filters en een lager zelfbeeld.

"Maar het is lastig te zeggen of mensen met een lager zelfbeeld meer filters gebruiken. Of dat het andersom zo is dat het gebruik van filters juist kan leiden tot dat lagere zelfbeeld."

De één kan dat verschil volgens Griffioen als schokkend kan ervaren, terwijl de ander het juist ziet als een manier om de schoonheid die er al is te benadrukken. Bij de Vaate beaamt dat. "Of iemand de beelden als inspirerend of juist onhaalbaar ervaart, speelt hierbij een belangrijke rol."

Of en hoe filters invloed hebben op de manier waarop we naar onszelf kijken, is dus niet zo eenduidig te zeggen. Maar of dat nou zo is of niet, meer duidelijkheid over wat echt is en wat niet kan diegenen helpen die wel last hebben van onrealistische schoonheidsnormen.

Volgens Pardoen lost praten over het feit dat bepaalde afbeeldingen bewerkt of nep zijn niks op. "Dat weten ze wel." In plaats daarvan denkt ze aan een waarschuwing bij iedere bewerkte afbeelding. "We moeten er voortdurend bij zetten dat iets niet echt is. Want de kracht zit hem in de herhaling. Hoe vaker je iets ziet, hoe groter de kans dat je het gaat geloven."