Ons lichaam bezit een reservekopie van onze jeugd. Deze kan geactiveerd worden, waardoor het verjongingsproces in gang wordt gezet, zegt antiverouderingsexpert en leider van het spraakmakende onderzoek David Sinclair.

Tot voor kort dacht men dat veroudering voortkomt uit genetische mutaties in ons DNA. Het onderzoek van Sinclair laat zien dat het vooral veroorzaakt wordt door verlies van informatie, waardoor cellen het DNA niet meer kunnen lezen. Deze schade blijkt omkeerbaar.

Sinclair heeft epigenetische veroudering bij muizen teruggedraaid door de epigenetica te veranderen. Epigenetica is de wetenschap dat genen aan- en uitgeschakeld kunnen worden door omgevingsfactoren en leefstijl.

"Je hebt genen en je hebt epigenetica", zegt Andrea Maier, verouderingsonderzoeker en hoogleraar Gerontologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. "Genen krijg je vanuit je ouders. Deze zijn in principe onveranderlijk. Je kunt dit zien als een soort boek. Soms staan er fouten in en soms niet. Daar heb je geen invloed op. Maar afhankelijk van epigenetica kun je bepalen welke bladzijde wel of niet gelezen wordt."

Veel mensen denken dat door het erven van bepaalde genen de kaarten zijn geschud. Maar dat klopt niet altijd. Epigenetische eigenschappen worden beïnvloed door bijvoorbeeld leefstijl. Als je naar een eeneiige tweeling kijkt, wordt dit verschil duidelijk.

Als de één een gezonde leefstijl heeft en de ander niet, gebruiken de tweelingzusjes verschillende genen. "De kans op ziekte is afhankelijk van het gedrag. Afhankelijk van onze leeftijd en leefstijl gaan we genen aan- of uitzetten en wel of niet gebruiken", vertelt Maier.

In het onderzoek van Sinclair is de epigenetica middels medicatie van de cellen afgeschraapt. Hierdoor is als het ware een resetknop ingedrukt. "Ook bij mensen kan veroudering al worden teruggedraaid", zegt Maier. Dit gebeurt op het moment vooral door het geven van leefstijladviezen. Voeding, maar ook stress kunnen door epigenetische markeringen blijvende effecten achterlaten.

Dit inzicht heeft geleid tot epigenetische klokken, ofwel biologische klokken waarop je ware leeftijd af te lezen is. "Je chronologische leeftijd staat in een paspoort, maar de modificaties in je genen zeggen iets over je daadwerkelijke leeftijd", legt Maier uit.

Er zijn al medicijnen die epigenetische structuren kunnen veranderen. Het is mogelijk om verschillende genen aan- en uit te zetten, maar wetenschappers weten op het moment nog niet precies hoe dit werkt. Hiervoor is volgens Maier nog wel een paar jaar nodig.

Op het gebied van verjonging zijn er actueel veelbelovende resultaten met supplementen die alfa-ketoglutaraat (AKG) bevatten. Dit heeft niets met intergenetica te maken. AKG geeft een boost aan de mitochondriën, de energiefabrieken van de cel. Hierdoor kunnen de cellen beter opruimen en de energie verdelen.

Volgens een studie waren proefpersonen die dit middel zeven maanden hadden geslikt, biologisch maar liefst acht jaar jonger geworden. "We herhalen dit onderzoek op het moment in Singapore. Dit keer kijken we niet alleen naar de epigenetische klok, maar ook naar bloed en weefsels", laat Maier weten.

Schade die er al is, is moeilijk terug te draaien. Het zal niet zo zijn dat we van de ene op de andere dag vijftig jaar jonger worden. "Je gaat niet ineens van een rimpelig naar een volledig rimpelloos gezicht. En daar moet je misschien niet naar streven. Maar alles wat aan de buitenkant gebeurt, gebeurt ook aan de binnenkant. Het is jammer dat daar zo weinig aandacht voor is", vindt Maier.

Volgens de verouderingsonderzoeker is het over vijf jaar misschien wel mogelijk om de biologische klok maar liefst vijftien jaar terug te draaien. "Het belangrijkste vind ik hierbij dat het gaat om het verlengen van de gezonde levensduur en niet op het verlengen van de levensduur op zich. Je wil het zorgstelsel juist ontlasten."

Als er straks wellicht echt medicijnen zijn die ons jonger maken, komen daar waarschijnlijk een hoop ethische dilemma's bij kijken, denkt Peter Joosten. Hij is biohacker, toekomstonderzoeker en auteur van het boek Supermens. "Zo kun je denken aan overbevolking. De aarde kan ons huidige aantal inwoners, op de manier waarop we nu leven, al niet goed aan."

Het gaat volgens Joosten ook om verschillen. "Nu is er al gezondheidsongelijkheid: arme mensen leven gemiddeld minder lang dan rijkere mensen. Het risico bestaat dat als dit soort middelen commercieel beschikbaar zijn, dat vooral mensen die het kunnen en willen betalen het gaan gebruiken."