Er zijn weinig dingen zo van invloed op de kwaliteit van ons leven als onze nachtrust. Goede slaap is immers een van onze belangrijkste energieleveranciers.

Het CBS concludeerde in 2018 dat maar liefst een kwart van alle Nederlanders van 25 jaar en ouder slaapproblemen heeft. Dat ging niet alleen over problemen met doorslapen en te vroeg wakker worden, maar ook over moeite met de slaap vatten. Hoe zorg je voor een optimale nachtrust?

Somnoloog (slaapdeskundige) en psychiater Alexander van Daele legt uit dat dit vaak een samenspel is van stress, controlebehoefte en foutieve gedachten over het slapen. "Maar ook slechte gewoonten overdag spelen een rol."

Heeft je slaaphouding hier nog invloed op? De somnoloog meent van niet. "De beste manier om onder zeil te gaan, is de houding die voor jou het meest comfortabel aanvoelt. Of je nu een rug-, buik- of zijslaper bent: zolang je maar uitgerust bent de volgende dag."

Irma Leijten is slaapcoach bij LIJV. Ook zij denkt niet dat je voorkeurshouding iets zegt over de kwaliteit van je nachtrust. Toch zou ze buikslapen wel afraden, hoewel er nog weinig betrouwbaar onderzoek is gedaan naar de buikligging bij volwassen.

"Niet alleen ligt je nek dan in een onhandige houding, ook krijg je minder zuurstof doordat je lijf rustig ademen bemoeilijkt." Vind je die houding toch prettig, dan heeft Leijten nog wel een tip. "Trek één knie op. Dan belast je je rug en nek minder en is er ruimte voor een rustige ademhaling."

Krijg je van een bepaalde slaaphouding allerlei vervelende pijnklachten, dan is het slim om naar een fysiotherapeut te stappen, legt Van Daele uit. "Er zijn gelukkig speciale matrassen en kussens op de markt die je kunnen helpen."

Heb je slaapapneu, dan kan een rugligging dit helaas verergeren. "Maar ook hier zijn goede hulpmiddelen voor. Laat je informeren door je huisarts en laat je eventueel doorverwijzen naar een gespecialiseerd slaapcentrum."

Irma Leijten werkt nu zo'n tien jaar als slaapcoach. Ze constateert dat we vroeger een stuk minder met slaapkwaliteit bezig waren. Goed slapen vond men minder belangrijk en zonde van de tijd.

Leijten: "Inmiddels staan we door hoge prestatiedruk de hele dag aan. Mensen vergeten hoe belangrijk het is om regelmatig af te schalen, zowel op kleine momenten overdag als in de avonduren."

Voor een ononderbroken slaap moet je volgens de slaapcoach niet te vroeg op bed gaan liggen. "Het klinkt logisch om eerder onder de lakens te duiken als je een periode vermoeider bent, maar niet als je vervolgens uren ligt te woelen", licht ze toe. "Je hebt minimaal 16 actieve uren op een dag nodig om voldoende slaapdruk op te bouwen."

Ook somnoloog en psychiater Van Daele waarschuwt voor het risico van te vroeg naar bed gaan. Van zijn hand verscheen het boek Nooit meer niet meer slapen, speciaal voor slechtslapers. Hij schreef het boek samen met Jelmer Jepsen, een schrijver die na jarenlange strijd zijn chronische slapeloosheid overwon met tips uit het boek.

Naast aandacht voor een gezond voedingspatroon wijst Van Daele op de gevaren van allerlei schermen in bed. En net als de slaapcoach tipt de somnoloog om niet krampachtig te streven naar minimaal acht uur slaap, maar op maximaal dat aantal uren in bed. Gebruik die tijd écht alleen voor slapen. "Dat komt de kwaliteit van de slaap ten goede."

Hebben slechte slapers wel baat bij lekker lang uitslapen in het weekend? Nee, zegt Leijten. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat een regelmatig slaap-waak-ritme goed is voor je gezondheid. Jezelf in de weekenden een uurtje extra gunnen is prima, maar overdrijf het niet.

"Als jij duidelijk bent naar je lichaam, dan krijg je concrete signalen terug over wanneer je moet gaan slapen. Dat komt je slaapkwaliteit echt ten goede."