Om te voorkomen dat mensen zwaardere zelfzorgmedicijnen verkeerd gebruiken, moeten ze bij aanschaf medisch advies kunnen krijgen. Daarom zijn deze middelen uitsluitend verkrijgbaar bij de apotheek of drogist.

Advies geven op afstand is wettelijk verboden. Maar door een zogeheten veegwet zou het binnenkort toegestaan zijn om mensen via een tablet te informeren. Daardoor zijn zelfzorgmedicijnen straks dus ook verkrijgbaar zonder dat de verkoper fysiek advies hoeft te verstrekken.

Dat is niet verantwoord, zegt Nadia Dbijou. Zij is als huisarts bekend als The Family Doctor, een socialemediaplatform waarop zij medisch correcte informatie verspreidt. "Bij het verkopen van deze medicijnen geeft de medewerker geen adviezen over hoe(lang) men de medicijnen het beste kan gebruiken", geeft ze aan.

"Ook vertellen ze niet wanneer men deze medicijnen beter niet kan nemen, geven ze geen waarschuwingen over de bijwerkingen en is er geen toezicht op hoeveel men van een medicijn koopt en dus inneemt."

Verkeerd medicijngebruik kan zich op verschillende manieren uiten. Denk aan het innemen op het verkeerde moment, of er te weinig of juist een overdosis van nemen. "Sommige mensen kunnen verslaafd zijn aan bepaalde zelfzorgmedicijnen", zegt Dbijou. "Of ze kunnen een zelfmoordpoging proberen te doen met deze medicijnen. Dat maakt het zo gevaarlijk."

Eén extra paracetamol voor een keer kan volgens de huisarts geen kwaad, maar dat geldt niet voor iedereen. Voor mensen met bijvoorbeeld een ernstige leverziekte kan dat wel schadelijk zijn. "Ook hebben mensen die bloedverdunners gebruiken door bijvoorbeeld ibuprofen te slikken een grotere kans op maag- en/of darmbloedingen en kunnen zij daardoor in het ziekenhuis belanden."

Verder kan de vrije verkrijgbaarheid van deze middelen er ook toe leiden dat mensen denken bepaalde medicijnen nodig te hebben, terwijl dat helemaal niet zo is. "Ze denken bijvoorbeeld een bepaalde aandoening te hebben en kopen daar medicijnen voor, terwijl later blijkt dat ze een heel andere ziekte hebben", zegt Dbijou. "De drogist of apotheker kan dit voorkomen door mensen te adviseren naar een arts te gaan."

Volgens Harry Piet, al veertig jaar drogist en tot afgelopen december eigenaar van negen drogisterijen, speelt de drogist hierin een belangrijke rol. "Mensen lezen bijsluiters niet of interpreteren ze verkeerd", zegt hij.

"Drogisten zijn hiervoor opgeleid en kunnen in advies voorzien. Zij zouden meer kunnen worden ingezet als voorportaal van de huisarts. Bovendien kan een drogist ook adviezen geven over de leefstijl."

Een tablet in het gangpad is volgens Piet dan ook geen oplossing om alsnog medisch advies te verstrekken. "Niemand wil te midden van andere supermarktklanten praten over aambeien of winderigheid."

"Daarnaast worden de zelfzorgmedicijnen door het tablet afgedaan als ongevaarlijk, en wordt aangegeven dat het advies niet noodzakelijk is", zegt hij. "Grote kans dus dat klanten dit overslaan."

Piet en Dbijou vragen zich sterk af voor welk probleem dit de oplossing is. Volgens beiden is verkrijgbaarheid geen probleem, gezien de spoedapotheken en drogisterijen die tegenwoordig ook op zondag open zijn.

"Het is wel bijzonder dat een minister die uit de zorg komt, en die moet weten dat er op de ic ook patiënten terechtkomen met medicatie gerelateerde klachten, dit wetsvoorstel initieert", geeft Piet aan. "En geloof mij, daar zitten ook gevallen van zelfzorgmedicijnen bij. Ook paracetamol, terwijl dat algemeen verkrijgbaar is en al bij de supermarkten in de schappen ligt."

Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) bepaalt welke medicijnen vallen onder zelfzorgmedicijnen. Om te zien of een medicijn zonder recept te krijgen is, kun je kijken op de Geneesmiddeleninformatiebank.