Wat zijn spataderen eigenlijk? En hoe ontstaan ze?

"Spataderen zijn verwijde aderen. Er zijn twee soorten bloedstromen in ons lichaam: één stroom pompt zuurstofrijk bloed naar de spieren en organen en één stroom voert zuurstofarm bloed af naar het hart."

"Bij spataderen gaat er bij die laatste stroom iets mis. In die afvoerende aderen zitten een soort klepjes die ervoor zorgen dat het bloed maar één kant op kan stromen en niet door de zwaartekracht terug kan stromen. Maar als die klepjes ouder worden, worden ze soms wat slapper en sluiten ze niet goed meer: het bloed zakt naar beneden. Dat zorgt ervoor dat de aderen langzamerhand oprekken en wijder worden."

Is dat wat je ziet bij een spatader: een kronkelend verwijd bloedvat?

"Ja. Maar je hebt ze in verschillende vormen: de kronkelende kabels en de kleine huidspatadertjes die geen verdikking geven, maar alleen een rode of blauwe verkleuring aan de huid. In de knieholte bijvoorbeeld. Of aan de enkels."

Waarom komen ze vooral in de benen voor?

"Omdat de bloedstroom bij de benen altijd tegen de zwaartekracht in moet pompen en ook omdat daar de meeste druk terechtkomt van de rest van het lichaam. Mensen die staand werken, hebben een grotere kans op spataderen. Ook zwangerschap en overgewicht vergroten het risico."

Kunnen spataderen kwaad?

"Op zich niet. Ze kunnen wel vervelende klachten geven, zoals zware, vermoeide benen. Ze geven niet altijd klachten. Sommige mensen storen zich er vooral aan omdat ze het lelijk vinden."

Zijn er behandelingen voor?

"Voor de kleine huidspatadertjes, de blauwe of rode verkleuringen van de huid, is er een behandeling waarbij er een vloeistof in de ader wordt ingespoten. Daarna ruimt het lichaam het bloedvat binnen een paar weken op en verdwijnt de verkleuring. Ook wegbranden met een laser kan."

"Voor de grotere kabelachtige spataderen moest je vroeger geopereerd worden. Tegenwoordig kunnen ze worden dichtgebrand. Dat kan onder plaatselijke verdoving en je kunt direct daarna weer naar huis en alle dagelijkse dingen weer doen."

Worden die behandelingen vergoed?

"Welke behandelingen worden vergoed en welke niet, wordt ieder jaar bepaald door de verzekeraars. Daar hebben huisartsen of ziekenhuisartsen geen invloed op. De behandeling van de kleine huidspatadertjes wordt nooit vergoed, omdat het een cosmetische ingreep is. De behandeling van grote spataderen die veel klachten geven, wordt vaak wel vergoed. Kijk goed in je polis."

Helpen steunkousen?

"Met steunkousen kun je klachten een beetje tegengaan. En als je ze eenmaal hebt, kun je voorkomen dat de spataderen erger worden. Zeker als je een staand beroep hebt, is het een goed idee om compressiekousen te dragen. Ze vertragen het ontstaan van spataderen. Ook helpt het om de kuitspieren af en toe wat te bewegen door bijvoorbeeld op je tenen te gaan staan. Sta niet te lang aan één stuk en val af als je te dik bent. Van lopen krijg je trouwens geen spataderen. En het zorgt voor een goede doorbloeding."

Tamara de Weijer is huisarts en oprichter van Vereniging Arts en Leefstijl. Zij schreef verschillende boeken, waaronder Het Leefstijlboek en Eet beter in 28 dagen.