Ik kan soms niet stoppen met malen. Hoe kan het eigenlijk dat we piekeren?

"Waarom we piekeren, is nog niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk is het een reactie op onzekerheid. We zijn van nature geneigd oplossingen te zoeken voor problemen. Daar is op zich niks mis mee. Het wordt pas vervelend als je blijft hangen bij een negatieve gedachte en daar niet meer van loskomt, als je in de piekerstand terechtkomt."

Ik heb soms het idee dat de ene piekergedachte de andere uitlokt. Voor ik het weet, zit ik een vicieuze cirkel van gepieker.

"Daar hebben veel mensen last van. Ik leg het altijd als volgt uit: er rijden soms gedachtentreintjes door ons hoofd. De ene gedachte leidt tot de volgende en die lokt weer een volgende gedachte uit. Het werkt associatief."

"Dat associëren gaat vaak onbewust en met allerlei omwegen. Veel van waar we aan denken wordt getriggerd door dingen in je omgeving. Je hoort bijvoorbeeld het geluid van een stofzuiger bij de buren en denkt aan je eigen huis dat ook nodig moet worden gestofzuigd."

"Daar stopt de gedachtentrein meestal niet. De rest van het huis moet namelijk ook nog gepoetst. En je moet de boodschappen doen voordat je schoonouders in het weekend op bezoek komen. Voor je het weet ben je aan het piekeren over hoe je het allemaal rond moet breien."

Iemand raadde me aan naar white noise te luisteren. Wat is dat?

"White noise wordt ook wel 'witte ruis' genoemd. Het lijkt op het geluid dat de televisie vroeger maakte wanneer er geen programma's meer werden uitgezonden en het scherm op grijs ging."

Waarom kan het helpen tegen piekeren?

"Omdat witte ruis een breed spectrum aan geluid bevat. Het bestaat uit veel verschillende frequenties die ook in de omgeving voorkomen: stemmen, een stofzuigende buurman, een langsrijdende auto… Het maskeert dus als het ware het omgevingsgeluid."

Maar dan kun je toch net zo goed de radio of muziek heel hard aanzetten?

"Maskeren is niet de enige reden dat white noise tegen piekeren kan helpen. Er is een tweede reden: omdat het volume van al die frequenties ongeveer gelijk is, valt er geen structuur in te bespeuren. Het is een brij van geluid. Daardoor past het brein zich na een tijdje aan. Het brein stelt zich af op een soort eenheid van geluid en stopt met het interpreteren van allerlei losse aspecten."

"Denk maar aan een drukke koffiezaak. Eerst hoor je bij wijze van spreken alle gesprekken en roerende koffielepeltjes. Maar al snel vallen al die geluiden je helemaal niet meer op. Vandaar dat witte ruis niet alleen piekeren kan tegengaan, maar ook heel goed werkt om je bij te concentreren. Je bent minder snel afgeleid."

Waar kan ik terecht voor goede geluidsbestanden met witte ruis?

"Op streamingdiensten zoals Spotify en YouTube zijn duizenden tracks te vinden met witte ruis. Kies er maar eentje en kijk of hij bevalt."

Myrthe Faber werkt als universitair docent aan Tilburg University en doet onderzoek naar 'mind wandering'. Ze is betrokken bij de Statistical Imaging Neuroscience-groep van Donders Centre for Cognitive Neuroimaging.