Ik heb vaak rusteloze benen als ik in bed lig. Wat is dat voor aandoening?

"Bij rusteloze benen, ook wel 'restless legs' genoemd, heb je een vervelend tintelend gevoel in je benen. Het kan aanvoelen als een onbedwingbare onrust. Vaak gebeurt dat 's nachts. Maar het kan ook voorkomen wanneer je lang aan één stuk zit, zoals in het theater, de bioscoop of het vliegtuig."

"Sommige mensen beschrijven de tintelingen als een colonne mieren die door hun benen marcheert. Je móét voor je gevoel bewegen om de onrust kwijt te raken. De tintelingen verdwijnen dan ook even, maar komen binnen korte tijd weer terug."

Waardoor wordt het veroorzaakt?

"Dat weten we nog niet precies. We weten dat het vooral bij ouderen voorkomt en dat vrouwen er vaker last van hebben dan mannen. Het komt soms in families voor. En we weten ook dat een verminderde nierfunctie, zwangerschap en bepaalde medicatie voor depressies of psychoses het risico op rusteloze benen vergroten."

"Hoewel de diagnose meestal pas op latere leeftijd wordt gesteld, kunnen veel patiënten zich herinneren dat ze er als kind al last van hadden. Vaak werden de symptomen dan 'groeipijn' genoemd, of ze werden als hyperactief beschouwd omdat ze niet stil konden zitten."

Kan het kwaad?

"Nee. Rusteloze benen zijn onschuldig, maar de klachten zijn wel heel vervelend. Het kan grote impact hebben op je nachtrust en de kwaliteit van je slaap. Daardoor kun je overdag moe of slaperig zijn."

Valt er iets tegen te doen?

"De klachten worden mogelijk erger door roken, alcohol, koffie, overgewicht en te weinig beweging. Stop dus met roken, drink niet te veel alcohol en cafeïne, val af als je te zwaar bent en beweeg overdag lekker veel. Ga niet intensief sporten vlak voordat je naar bed gaat. Dan zit er nog te veel adrenaline in je lijf. Als medicatie de oorzaak is, kan het helpen om over te stappen op andere medicijnen."

Is er een behandeling mogelijk?

"Als leefstijlaanpassingen niet helpen en je hebt echt veel last van 'restless legs', dan kan een behandeling nodig zijn met zogenaamde dopamineantagonisten. Dat zijn medicijnen die normaal gesproken worden gebruikt bij parkinson. 60 procent van de patiënten heeft met deze medicatie minder last van rusteloze benen."

"Het nadeel is dat ze veel bijwerkingen hebben, zoals misselijkheid en duizeligheid. Bij sommigen worden de klachten bovendien alleen maar erger naarmate ze de medicijnen langduriger slikken."

Als je er eenmaal last van hebt, blijf je er dan je hele leven mee kampen?

"Vaak komen rusteloze benen terug. En soms wordt het met de jaren helaas erger. In het begin treden de symptomen dan slechts af en toe op, bijvoorbeeld gemiddeld eens per maand of alleen in een bepaald seizoen. Langzamerhand kan de frequentie hoger worden."

"Gelukkig zijn er voor de meeste patiënten ook fases dat het beter gaat en ze minder klachten ervaren. Bij vrouwen die tijdens de zwangerschap rusteloze benen krijgen, gaat het na de bevalling vaak over."

Tamara de Weijer is huisarts en oprichter van Vereniging Arts en Leefstijl.