Somberheid, angst, stress en je verdrietig voelen zijn voorbeelden van psychische klachten. Vaak gaan ze gepaard met piekeren en slaapproblemen. Triggers zijn grote of kleine gebeurtenissen in je persoonlijke leven, zoals een rotopmerking van een klasgenoot, een vervelende thuissituatie, een slecht resultaat op school of een sterfgeval.

Volgens Marloes Kleinjan, programmahoofd Jeugd bij het Trimbos-instituut en hoogleraar Youth Mental Health Promotion aan de Universiteit Utrecht, zijn die gevoelens heel normaal. "Ze horen erbij en mogen er zijn. Sombere gevoelens an sich zijn niet problematisch." Oké. Maar als ze er zijn, hoe ga je er dan mee om? Kleinjan geeft advies:

1. Praat erover
"Ook al is het vaak lastig, het helpt enorm. Praat erover met vrienden, familie of klasgenoten. Het is heel belangrijk dat je er niet alleen mee rondloopt, maar het deelt. Als je het allemaal bij jezelf houdt, kan het op een gegeven moment grotere vormen gaan aannemen."

2. Blijf in beweging
"Je hoeft niet intensief te sporten; een half uur wandelen of fietsen per dag is ook goed. Lichamelijke en mentale gezondheid hangen sterk samen."

3. Zorg voor een dagritme
"Sta op een vaste tijd op, begin de dag met een activiteit, eet op vaste tijden en stel per dag een doel. Het gevoel van betekenis te zijn en een zinvol leven te leiden is belangrijk voor de mentale gezondheid."

4. Zoek (online) hulp
"Online is veel hulp te vinden. Op mentaalvitaal.nl is bijvoorbeeld informatie te vinden, maar ook een chatservice en een telefoonlijn. Ook via jongerenhulponline.nl kun je op verschillende manieren met professionals in contact komen. Die hulpverleners kunnen vaak meedenken en je verder helpen."

"Als je liever fysiek met iemand praat, hebben gemeenten vaak inloopvoorzieningen waar je gratis terechtkunt om te praten met ervaringsdeskundigen. @ease is hier een voorbeeld van, maar er zijn er meer. Ook jongerenwerkers bieden laagdrempelige ondersteuning. Daarnaast zijn er op de meeste scholen mensen bij wie je terechtkunt: een mentor, intern begeleider of zorgcoördinator. "

5. Ga naar de huisarts
"Sombere gevoelens worden problematisch als ze vier tot zes weken aanhouden en je niet meer functioneert. Dat merk je wanneer studeren niet meer lukt en je je slecht kunt concentreren. Of als uit bed komen een opgave is, je geen plezier meer beleeft aan dingen die je normaal gesproken leuk vindt en geen energie hebt. Dan is het raadzaam om de huisarts te bezoeken."

En wat doe je als niet jij, maar een vriend zich mentaal slecht voelt?
"Het is soms best moeilijk om dit in anderen te herkennen. Gedraagt iemand zich anders dan normaal? Stiller en meer teruggetrokken, of juist meer kortaf of bozer? Het kan een indicatie zijn dat er iets aan de hand is. Mijn advies is simpel: vraag ernaar. 'Hé, het valt me op dat...', 'Hoe gaat het met je?', 'Wat speelt er?'. Als je merkt dat er echt iets speelt en je denkt dat je vriend hulp nodig heeft, denk dan mee of licht een volwassene in die kan helpen."