Waarom neuspeuteren niet zo onschuldig is als het lijkt

We peuteren in onze neus door een prikkeling, vertelt Waiel Alkhateeb, kno-arts en somnoloog bij Haaglanden Medisch Centrum (HMC). "Dat komt doordat er korsten ontstaan in de neus die het slijmvlies, de bekleding aan de binnenkant van de neus, irriteren of de neusdoorgankelijkheid belemmeren. De korsten worden vervolgens met de nagel weggepeuterd."

Neuspeuteren begint vaak onschuldig, maar volgens de kno-arts is het zeer schadelijk om in je neus te peuteren. Het kan schade aanrichten aan het slijmvlies. "Het neusslijmvlies is essentieel voor de doorbloeding van de neus, zoals ook voor het verwarmen, bevochtigen en verschonen van de ingeademde lucht", legt hij uit.

"Doordat je daar dus steeds schade aanricht, wordt de doorbloeding van het kraakbeen in de neus ook aangetast. Dat kan leiden tot een bloedneus, doordat de bloedvaten zijn beschadigd. Deze haarvaten liggen dicht bij elkaar in het gebied aan de voorzijde van het tussenschotje. Daardoor is dit de plek waar de meeste bloedneuzen ontstaan."

Ook kan het peuteren leiden tot het afsterven van delen binnen in de neus. "Bovendien zijn nagels erg vies en zitten vingers vol met bacteriën", vult Alkhateeb aan. "Schade aan het slijmvlies door deze bacteriën veroorzaakt ook ontstekingen."

Het peuteren in de neus kan ook dwangmatig worden, dat wordt rinotillexomanie genoemd. Dit kan grote gevolgen hebben voor de neus. "Het weefsel onder het slijmvlies - kraakbeen en het bot van de neus - krijgt minder doorbloeding en gaat sneller ontsteken", vertelt Alkhateeb.

"Door jarenlange ontstekingen en verminderde doorbloeding kan het weefsel afsterven. De gevolgen hiervan zijn gaten in het tussenschot tot het volledig inzakken van de neus en chronische ontstekingen, waardoor de neusdoorgankelijkheid continu belemmerd is. In extreme gevallen kunnen ontstekingen zich uitbreiden naar delen buiten de neus."

Je neus met rust laten als droge korsten irriteren, is lastig. Maar de kno-arts geeft een aantal tips om er toch van af te blijven. Zoals je neus regelmatig spoelen met een zoutwateroplossing van de drogist. "Ook kun je een neuszalf gebruiken om het slijmvlies te bevochtigen en van de korsten af te komen", noemt hij als tweede optie.

"Wat je ook doet, peuter niet in je neus. Ook niet met een zakdoek. Soms is er een onderliggende oorzaak, zoals een allergie of een auto-immuunziekte. Het is daarom belangrijk om bij aanhoudende of ernstige klachten altijd de arts te raadplegen."

Na het peuteren in de neus eten sommige mensen de inhoud op. Meerdere onderzoekers zeggen dat snot gezond kan zijn voor het immuunsysteem. Dat kan Jacques Neefjes, hoogleraar chemische immunologie verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), zich wel voorstellen. Snot is volgens hem een simpel woord, maar het goedje heeft een complexe structuur en een belangrijke taak.

"Een heel belangrijk onderdeel van snot zijn zogenaamde mucines", legt Neefjes uit. Dit zijn lange eiwitten met een heleboel suikers, waaronder ook siaalzuren (negatief geladen suikers). Hieraan plakt een boel stof. Bacteriën en virussen worden eigenlijk een beetje ingepakt door de mucines. Hierdoor kunnen virussen en bacteriën je neus en mond dus een stuk slechter infecteren. De neus is het belangrijkst, omdat hier een boel lucht langsgaat."

De hoogleraar chemische immunologie raadt niet aan het snot op te eten. Gemiddeld produceert je neus per dag 1 liter snot. "Het smaakt kennelijk niet vies en mogelijk kauwen we erop, zodat het beter behapbaar is", licht Neefjes toe. "Maar een groot gedeelte van het snot gaat al via je gehemelte (waar je neus en mond in elkaar overgaan) je slokdarm in.

Bovendien maken virussen er handig gebruik van door via je handen, je gezicht en uiteindelijk je neus binnen te dringen. De mucines in snot zorgen er dan voor dat de virussen ingepakt en geïnactiveerd worden. Snot kan vervelend zijn, maar is ontzettend belangrijk voor een gezond bestaan."