De een moet vooral niezen, de ander krijgt tranende ogen en jeukende oren. Soms kan hooikoorts zelfs een drukkend gevoel op de borst geven. Vaststellen of iemand hooikoorts heeft, is niet zo ingewikkeld. Veel lastiger is het om te bepalen hoevéél last iemand heeft. "Mensen zijn vaak verbolgen dat een allergie zoals hooikoorts niet te meten is", zegt longarts Marjo van de Ven van het Rijnstate-ziekenhuis.

Ongeveer een op de vijf Nederlanders heeft last van hooikoorts. "Het is een overgevoeligheidsreactie op iets waar je lichaam niet op zou moeten reageren", verklaart Janneke Ruinemans-Koerts, klinisch chemicus in het Rijnstate-ziekenhuis. Vanwege het warmer wordende klimaat duurt het hooikoortsseizoen tegenwoordig steeds langer. Het KNMI verwacht dat het hooikoortsseizoen binnen dertig jaar tot vijftig dagen langer duurt dan nu.

Het frustrerende voor wie last heeft van hooikoorts: er is weinig aan te doen. "We kunnen hooguit de symptomen bestrijden", zegt Ruinemans-Koerts. Het Arnhemse ziekenhuis en Wageningen University & Research (WUR) werken samen om meer te weten te komen over verschillende vormen van allergieën.

"Immunologisch gezien is hooikoorts hetzelfde als een voedselallergie, zegt Joost van Neerven, buitengewoon hoogleraar Mucosale Immuniteit aan WUR. "Alleen speelt hooikoorts zich af via een ander orgaan: de neus. Bovendien gaat het bij hooikoorts vaak om kleinere hoeveelheden allergenen. Bij een voedselallergie krijg je al snel grammen aan allergenen binnen, bij hooikoorts adem je hooguit microgrammen allergenen in. Dat is een groot verschil."

Hoe gevoelig iemand voor een allergie is, blijkt lastig te bepalen. "De hoeveelheid antistoffen laat niet precies zien hoe allergisch iemand is", verklaart Van Neerven. In het geval van bijvoorbeeld een pinda-allergie is de gevoeligheid essentieel. "Er zijn mensen die tien pinda's kunnen eten en weinig last hebben. Als je in je dieet pinda's moet vermijden, dan gaat dat vast lukken. Maar als je al last krijgt van een klein stukje pinda, moet je veel voorzichtiger zijn."

Het team wetenschappers onderzoekt verschillende methodes om nauwkeuriger te bepalen hoeveel last iemand van een allergie heeft. Een aantal methodes geeft veelbelovende resultaten, weet Ruinemans-Koerts. "Als we meer weten, kunnen we allergieën beter gaan voorspellen."

Bij het voorkomen van allergieën wordt gekeken naar de rol die voeding in de darmen speelt. Voor harde conclusies is het nog te vroeg, benadruk Van Neerven. "Wel lijkt het erop dat bepaalde micronutriënten, zoals vitamine D en omega 3-vetzuren, een rol zouden kunnen spelen. Zo hebben kinderen van moeders die deze stoffen tijdens de zwangerschap binnenkregen later waarschijnlijk minder last van eczeem." Ook valt op dat kinderen die opgroeien op een boerderij minder vaak last hebben van hooikoorts en astma.

Ook prebiotica en probiotica worden bestudeerd om allergieën te verminderen. Probiotica zijn levende bacteriën en zitten in bijvoorbeeld yoghurt en zuurkool. In combinatie met prebiotica, een bepaald type vezels, kunnen ze in de darm korte-ketenvetzuren produceren. "Bij dierstudies zien we dat die korte-ketenvetzuren een rol spelen om het ontstaan van allergieën te remmen. Maar het is nog veel te vroeg om vanwege allergieën naar de winkel te rennen voor pro- en prebiotische voedingsmiddelen en supplementen", aldus Van Neerven.

Tot die tijd zit er weinig anders op dan de symptomen van hooikoorts te bestrijden. "Slaap nooit met het raam open", benadrukt longarts Van de Ven. "Je kunt je huis het beste alleen in de ochtend luchten."

Ook immunotherapie is een optie, die sinds 1911 wordt toegepast. "Een persoon krijgt extracten van allergenen in steeds hogere dosis toegediend", legt Van Neerven uit. "Daardoor wordt het lichaam steeds toleranter." De nadelen zijn allergische bijwerkingen, simpelweg omdat de patiënt wordt behandeld met waar hij of zij allergisch voor is. "Ook is niet duidelijk wie wel en wie niet goed op deze therapie reageert. Er is dus nog ruimte voor verbeteringen."

Het oordeel

Door klimaatverandering duurt het hooikoortsseizoen steeds langer. Artsen en wetenschappers werken samen om beter inzicht te krijgen in hoe gevoelig iemand is voor een allergie. Zo hopen ze allergieën beter te kunnen voorspellen en te voorkomen. Vitamine D, omega 3-vetzuren en probiotica kunnen een rol spelen in het ontstaan van allergieën, maar er is nog te veel onduidelijk om meteen naar de winkel te rennen.