Er is niet één oplossing, zegt communicatieadviseur psychische gezondheid Jessica Rits. "Mensen zijn geneigd meteen met een antwoord te komen, maar dat is lastig als het gaat om iemands mentale welzijn. Breek je je been, dan staat daar ongeveer zes weken voor. De gezondheid van je geest is complexer."

Maatwerk is dus belangrijk. Maar hoe weet je of iemand alleen een slechte dag heeft, of dat er meer aan de hand is? "Als je iemand al langer kent, valt het sneller op als iemand zich anders gedraagt", aldus Rits. "Bijvoorbeeld als je collega heel punctueel is, maar nu al een aantal weken veel te laat binnen komt strompelen."

Het hangt ook af van je relatie met die persoon, vervolgt Rits. "Bij een goede vriendin zul je sneller ingrijpen dan bij de buurvrouw die je af en toe voor je raam langs ziet schuifelen. Daar komt bij dat je als werknemer wellicht het gevoel hebt dat je niet open kunt zijn, omdat je bang bent je baan te verliezen."

Maar ook als leidinggevende heb je er belang bij dat werknemers hun werk gedaan krijgen en goed presteren. "Wacht daarom niet te lang met het gesprek aangaan of het aanbieden van hulp. Voor je het weet, is iemand veel langer uit de roulatie dan nodig was geweest als er op tijd aan de bel was getrokken", zegt Rits.

Volgens psycholoog Anita Hubner zijn er vier punten waar je als werkgever op kunt letten:

• Uitstraling: Iemand kijkt bijvoorbeeld anders uit zijn ogen, of verschijnt in plaats van in nette outfit ineens alleen nog maar in joggingpak op het werk.

• Stemming: Iemand was eerst altijd vrolijk, maar is nu heel somber en stil.

• Gedrag: Iemand werkte altijd heel nauwkeurig, maar je ziet er nu steeds vaker slordigheden in sluipen.

• Gedachten of overtuiging: Iemand kan bijvoorbeeld achterdochtiger zijn geworden.

Wordt voldaan aan één of meerdere punten, hoeft dat niet te betekenen dat er daadwerkelijk iets aan de hand is. Wel kan het een reden zijn om het gesprek aan te gaan.

"Het is belangrijk om dat zo neutraal mogelijk te doen", zegt Hubner. "Laat bijvoorbeeld weten dat bepaalde dingen je opvallen, vraag of er misschien iets speelt en laat weten dat het bespreekbaar is."

Hubner benadrukt dat het bij het vermoeden van mentale problemen belangrijk is om niet betuttelend te reageren of klachten af te zwakken. "En zeg niet tegen iemand met een winterdepressie: 'Ik ben ook weleens moe.' Dan sla je de plank mis."

Iemand die depressief is, is niet slechts moe, maar heeft een stemmingsstoornis waardoor diegene moeilijk kan functioneren en voor zichzelf kan zorgen.

Daarnaast is het van belang om de klachten serieus te nemen en dingen niet voor de ander in te vullen. Blijf luisteren, stel open vragen en blijf ook vragen wat iemand nodig heeft.

Ga vooral géén advies geven en kom niet met oplossingen. "Wel kun je vragen of iemand zelf al een idee heeft van wat zou helpen, of kun je eventueel met suggesties komen."

Rits: "Vaak is het zo dat iemand zelf al goed doorheeft waar hij of zij behoefte aan heeft. Geef iemand daarom de kans daar zelf over te beginnen. Daarnaast is van belang dat jij als vriend, collega of werkgever niet op de stoel van een hulpverlener gaat zitten. Het is niet aan jou om psychologische problemen op te lossen of een diagnose te stellen."

Verder denkt Rits dat men vaak de neiging heeft om te groot en oplossingsgericht te denken. "Maar alleen al het feit dat je weet dat je gesteund wordt kan enorm helpen."

Heb je bijvoorbeeld het gevoel dat je overwerkt raakt en laat je werkgever weten dat je (zolang het nodig is) minder kunt gaan werken als jij daar behoefte hebt, dan zou dat een burn-out kunnen voorkomen.