Het aantal cosmetische ingrepen met botox en fillers zit in de lift, sinds corona in de kliniek van Elian Brenninkmeijer met zo'n 20 procent. "Door het vele online vergaderen", zegt de cosmetisch dermatoloog. "Je ziet veel mensen aan het begin van de meeting hun haar goed doen of een filter gebruiken. Het nadeel is dat de camera vaak een verkeerd beeld geeft."

Psychologen maken zich al langer zorgen over de webcam als spiegel. Als je jezelf niet meer ziet zoals anderen jou zien, dan kan er sprake zijn van zogenoemde Zoom-dysmorfie. "Een negatief zelfbeeld veranderen kan ik niet", zegt Brenninkmeijer. "Ik ben geen tovenaar."

Dat klinieken het sinds corona drukker hebben, betekent volgens gedragspsycholoog Mattheis van Leeuwen niet automatisch dat het met de webcam te maken heeft. "Over het algemeen is de onvrede sinds de coronapandemie wat toegenomen", zegt Van Leeuwen, die promoveerde op aantrekkelijkheid. "Onvrede over het uiterlijk hoort daarbij."

De mooie kant is volgens Brenninkmeijer als mensen zeggen: het is nu me-time. "Uit onderzoek blijkt dat een behandeling geluk kan bevorderen." Botox en fillers zijn geen directe weg naar geluk, zegt Van Leeuwen van de Radboud Universiteit. "Maar het interessante is wel dat het je iets gelukkiger kan maken doordat je voelt dat je voldoet aan de sociale verwachtingen. Ook is er onderzoek dat laat zien dat depressieve mensen na het weghalen van een frons minder somber worden."

Brenninkmeijer krijgt vaak specifieke verzoeken, zoals: ik wil minder boos of moe lijken. Zolang er geen sprake is van een psychisch probleem of extreem verzoek, is daar volgens Van Leeuwen niets mis mee. "Wat mij wel zorgen baart, is dat het steeds normaler wordt en het de maakbaarheid van het uiterlijk bevestigt. Normaal ouder worden met rimpels is steeds minder normaal en wordt gezien als een keuze."

Maar die maakbaarheid is niet nieuw. Voor Zoom was er al Instagram. "Wie een filter gebruikt, zegt impliciet dat de werkelijkheid niet goed genoeg is", zegt Van Leeuwen. "Mensen krijgen vaak positievere reacties op mooie beelden met bijvoorbeeld egalere huid. Dan is het opletten. We weten uit onderzoek dat reacties van anderen de belangrijkste reden zijn om iets aan het uiterlijk te veranderen."

"Door sociale media kan het beeld ontstaan dat anderen er beter uitzien dan jij", zegt Brenninkmeijer. Soms komen patiënten met een foto van een persoon op Instagram binnenlopen en zeggen ze: 'Dit wil ik.' Dat kán niet. Je moet respect hebben voor je eigen lichaam en ouderdomsproces."

Volgens de cosmetisch dermatoloog gaat het om het verbeteren en niet het veranderen van het gezicht. "Met de juiste diagnose en door structuren in kaart te brengen en emoties te lezen, kom je tot een gedegen behandelplan. Mits goed gebruikt, heeft een behandeling met hyaluronzuurfillers een mooi en natuurlijk effect."

De gedragspsycholoog kan zich voorstellen dat de interesse voor cosmetische behandelingen toeneemt nu de kantoren weer opengaan. "Als we naar kantoor gaan, zien collega's dat de werkelijkheid niet overeenkomt met die filters. Tegelijkertijd moet ik oppassen dat ik daarmee niet de indruk wek dat het goed of zelfs logisch is om nu voor botox te kiezen."

Het zou makkelijker zijn om rimpels en grijs haar als iets positiefs te zien, zegt Van Leeuwen. "Je bent mooi zoals je bent." Brenninkmeijer: "Laten we belichten hoe mooi schoonheid is." Volgens Van Leeuwen moeten we botox zien als een verschijnsel dat inmiddels gewoon is geworden. Daarover zijn beiden het eens: het is goed als cosmetische behandelingen uit de taboesfeer komen.

Het oordeel

Een kleine cosmetische behandeling kan bijdragen aan geluk. We moeten wel opletten dat we onszelf niet gaan vergelijken met anderen, zeker als dat mensen zijn die er door Photoshop of een Instagram-filter beter uitzien. Als je jezelf met hen vergelijkt, zie je er zelf al snel minder mooi uit.