Waarom sporten nadelige effecten van langdurig zitten niet opheft

Is het niet wat overdreven om te zeggen dat zitten het nieuwe roken is?

"Niet als je kijkt naar de cijfers. Uit onderzoek blijkt dat lang achter elkaar zitten dodelijk is. Een studie waarin achtduizend mensen bijna twintig jaar werden gevolgd berekende dat acht uur of langer per dag zitten gemiddeld 74 procent meer kans geeft op het overlijden aan een hart- of vaataandoening dan mensen die minder dan vier uur zitten."

"Helaas zijn we in Nederland zitkampioen. Nederlanders zitten het meest van alle Europeanen: gemiddeld zit 32 procent van de bevolking meer dan 8,5 uur. In Spanje is dat bijvoorbeeld maar 7 procent. De World Health Organization spreekt dan ook van een epidemie van fysieke inactiviteit en noemt bewegen een van de hoofddoelen om chronische aandoeningen te voorkomen."

Maar ik sport twee keer per week. Dan is het toch niet erg dat ik veel zit?

"Sporten is heel goed voor je. Dat moet je ook zeker blijven doen. Het heeft allerlei gezondheidsvoordelen: het is goed voor je botten, je uithoudingsvermogen, je hart en je suikerhuishouding."

"Maar sporten heft de nadelige effecten van lang achter elkaar zitten niet op. Lang zitten, bijvoorbeeld op de bank voor de tv of achter de pc, is een risicofactor voor allerlei ziekten, ook al ben je voor de rest fit. Dat blijkt ook uit onderzoek aan de Universiteit van Maastricht."

Maar hoe kan lang zitten dan zo'n nadelig effect hebben?

"Langdurig achter elkaar zitten heeft hetzelfde effect op ons als het gebrek aan zwaartekracht op een ruimtevaarder. Die is bij terugkeer op aarde totaal verzwakt. Denk maar aan je arm in het gips. Na zes weken inactiviteit zijn je spieren verdwenen."

"Als je zit is de activiteit in de beenspieren minimaal. Dat zijn grote spieren die ook een belangrijke rol spelen bij het in balans houden van de suikerstofwisseling. Ze werken als een spons: bij activiteit zuigen ze bloedsuikers op uit de bloedvaten. Als ze langdurig inactief zijn, raakt de suikerspiegel uit balans en wordt onder andere het risico op diabetes groter."

Hoeveel moeten we dan bewegen om die nadelige effecten tegen te gaan?

"Het gaat niet om hoeveel je aan één stuk beweegt, maar om hoe vaak je het zitten onderbreekt. Doe dat het liefst elk half uur. Zet een timer. Je hoeft niet enorm in actie te komen. Sta gewoon op van je werkplek en loop een stukje. Bijvoorbeeld naar de koffieautomaat of naar het bureau van een collega die je eigenlijk van plan was te mailen."

"Doe het huishouden in etappes als je thuiswerkt. Ga tussendoor de tuin in om onkruid te wieden. Til als je ergens moet wachten je tas een paar keer op of loop heen en weer. En pleeg je telefoontjes lopend in plaats van zittend."

Jacqui van Kemenade is huisarts in Breda. Haar nieuwste boek Een shotje leefstijl is nu verkrijgbaar.