Zo biedt De Friesland bijvoorbeeld de aanvullende zorgverzekeringen Extra en Optimaal alleen aan in combinatie met de duurdere basisverzekering Alles Verzorgd.

Bij de duurdere aanvullende basisverzekering Zorg Zeker van Zorg en Zekerheid kunnen consumenten kiezen uit alle polissen, terwijl die keuze bij de goedkopere Zorg Gemak Polis is beperkt tot twee aanvullende verzekeringen met een beperkte dekking.

Ook Menzis, Interpolis, IZZ en FBTO bieden een beperkt aantal aanvullende verzekeringen aan als aanvulling op de goedkopere basisverzekering.

"Dat doen ze om gezonde mensen aan te trekken die voor de verzekeraar financieel aantrekkelijk zijn", zegt Wynand van de Ven, emeritus hoogleraar zorgverzekeringen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. "Mensen die verwachten veel zorg nodig te hebben en een uitgebreide aanvullende verzekering willen, zullen die goedkope basispolis niet kopen. Het is een slimme vorm van risicoselectie."

De regels waar zorgverzekeraars zich voor hun aanvullende verzekeringen aan moeten houden, zijn veel ruimer dan die voor de basisverzekering. "De overheid heeft een duidelijk standpunt", zegt Van de Ven. "Alle zorg waar de overheid zich verantwoordelijk voor voelt, zit in de basisverzekering die voor iedereen verplicht is. Alle andere zorg is een individuele verantwoordelijkheid."

Aanvullende verzekeringen bieden veelal dekking voor bijvoorbeeld fysiotherapie, mondzorg en alternatieve geneeswijzen. "Idealiter verzeker je je voor zaken en gebeurtenissen met vrij kleine kans, maar met een hoge verwachte schade." Dat geldt bijvoorbeeld voor een brandverzekering. De kans op brand is klein, maar als er wél brand uitbreekt, dan ben je blij dat je verzekerd bent.

Een tandartsverzekering is volgens Van de Ven het tegenovergestelde: tandheelkundige zorg is een veelvoorkomende vorm van zorg en de vergoeding is beperkt.

Die vergoedingen worden steeds verder beperkt, zegt expert Bas Knopperts van Independer. "In de prijs van aanvullende verzekeringen zien we ook dit jaar geen schokkend ontwikkelingen. Wel hebben verschillende verzekeraars in de dekking gesneden. Menzis gaat daarin het verst: in de Extra Verzorgd-verzekering gaat het aantal behandelingen fysiotherapie terug van 32 naar 20, terwijl de premie hetzelfde blijft. Bij de aanvullende verzekering van De Friesland gaat de prijs wel omhoog, terwijl er twee fysiobehandelingen af gaan."

Volgens Van de Ven heeft ruim 80 procent van de verzekerden een aanvullende verzekering. "Dat verbaast me", zegt de emeritus hoogleraar. Zelf heeft hij er nooit een gehad. "En ik raad het mijn kinderen ook af."

Van de Ven adviseert verzekerden met een aanvullende verzekering om op een rij te zetten hoeveel ze in de afgelopen jaren aan hun zorgverzekering hebben uitgegeven en welke vergoedingen ze hebben ontvangen. "De meesten hebben meer betaald. En reken dan eens uit hoeveel je bespaart als je geen aanvullende verzekering neemt."

Wie geen aanvullende verzekering kiest, doet er wel verstandig aan een kleine financiële reserve op te bouwen. "Stel dat je dan een keer naar de tandarts moet of dat je een bril nodig hebt, dan kun je die behandeling of bril betalen met het geld dat je achter de hand hebt", legt Van de Ven uit.

Knopperts van Independer ziet bij aanvullende verzekeringen ook aanvullende voorwaarden. "Steeds meer verzekeraars hanteren een zogenoemde wachttijd. Stel dat je vanaf 1 januari 2022 een aanvullende verzekering met orthodontie hebt. Je betaalt in 2022 wel premie, maar je kunt nog geen vergoeding ontvangen. Daar kun je vanaf 1 januari 2023 gebruik van maken, mits je verzekerd blijft."