Het is een combinatie, zegt Janet Boekhout, universitair docent gezondheidspsychologie aan de Open Universiteit. "Goede genen zijn belangrijk, maar ook een gezonde leefstijl kan verschil maken." Als voorbeeld haalt Boekhout de 'blue zones' aan. "Er zijn een aantal plekken op de wereld waar de bewoners buitenproportioneel oud worden. Deze mensen hebben met elkaar gemeen dat zij gezond eten, veel bewegen en een rijk sociaal leven hebben."

Dat maakt dat een gezonde levensstijl tegenwoordig niet meer los kan worden gezien van gezond ouder worden. Dat is wel eens anders geweest. "Bij een opleiding tot arts werd er niet of nauwelijks aandacht aan besteed", aldus Boekhout. "In geval van een ziekte of aandoening werd 'slechts' gezocht naar de mogelijkheden van welke behandeling de juiste zou zijn." Vandaag de dag wordt meer gekeken naar hoe je met een gezonde levensstijl een bepaalde ziekte of aandoening kunt vermijden of verminderen. "We weten dat je bijvoorbeeld diabetes type 2 kunt terugdraaien of voorkomen door gezond te eten en meer te bewegen."

Volgens de docent gaat het, als het op een gezonde levensstijl aankomt, niet alleen over gezond eten en bewegen. "Dan heb je het voornamelijk over de fysieke gezondheid, maar het is ook belangrijk om in mentaal en sociaal opzicht gezond te blijven."

Andrea Maier, verouderingsonderzoeker en hoogleraar gerontologie aan de VU, vult aan: "Gezonde honderdplussers zijn vaak lichamelijk nog heel actief, maar daarnaast ook goed ingebed in de maatschappij. Zijn zij bijvoorbeeld nog aangesloten bij een kerk? Dat kan wel degelijk een verschil maken. Niet vanwege het geloof, maar door de sociale controle: er wordt op je gelet en aan je gevraagd hoe het met je gaat."

Je sociale en mentale gezondheid hebben effect op hoe je je voelt, legt Boekhout uit. "De kerndefinitie van gezond oud worden is wat mij betreft dat je zolang mogelijk kunt doen wat jij belangrijk vindt in het leven." Dat is persoonlijk en voor iedereen anders. "Van twee mensen met dezelfde aandoening zal de één het vreselijk vinden, terwijl de ander er geen moeite mee heeft."

Ook eenzaamheid speelt een belangrijke rol. "We zien eenzaamheid steeds meer als een belangrijke oorzaak van ziekte en overlijden", denkt Boekhout. "Het blijft daarom ook op oude leeftijd belangrijk om vrienden te hebben", zegt Maier. "Terwijl hoe ouder, hoe meer je te maken krijgt met verlies. Je zult dus flexibel moeten zijn in je brein en je levensstijl om daar zo mee om te gaan dat je nog plezier haalt uit het leven en denkt: ik vind het nog steeds leuk." Een goede sociale inbedding is volgens Maier daarom hét recept voor gezond oud worden.

Maar naast een gezonde levensstijl, spelen ook goede genen een rol. "Het is een wisselwerking", zegt Boekhout. "Er zijn altijd bepaalde ziektes die je gewoon kunt krijgen. Hoe gezond je lichaam en je levensstijl ook is, dan is er sprake van genetische aanleg. Andersom is het ook zo dat er kankersoorten zijn die wel duidelijk gerelateerd zijn aan ongezonde voeding en weinig beweging." Dat maakt het moeilijk je genen en levensstijl volledig los van elkaar te zien. "Met je levensstijl kun je dus een hoop dingen goedmaken of voorkomen. Tegelijkertijd is het zo dat als je goede genen hebt, je zolang mogelijk uit de problemen kunt blijven."

Volgens Maier is het van belang al op jonge leeftijd te investeren in de houdbaarheid van je lichaam. "Wees al op jonge leeftijd lichamelijk actief, eet gezond en voorkom overgewicht. Weet dat iedere stap telt om ziektes te vermijden. Dit alles verkleint de kans op ziekte en vergroot je kans om gezond oud te worden."

De onderzoeker vervolgt dat het wel mogelijk moet blijven om van het leven te genieten. "Dat maakt namelijk ook weer dat je mentaal en sociaal gelukkiger en daarmee gezonder bent. Je kunt dus best alcohol drinken, als dat betekent dat je gezellig een avond met vrienden bent. Maar drink niet excessief en ga diezelfde dag nog een rondje hardlopen."