Uit cijfers van het Trimbos-instituut blijkt dat 11 procent van de mensen in het afgelopen jaar meer is gaan drinken. Volgens Planken van IkPas, de Nederlandse versie van Dry January, is het merendeel van de drinkers een thuisdrinker. "En nu die groep meer thuis is, worden zij sneller getriggerd om te drinken."

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is iemand die minstens één keer per week meer dan vier (vrouw) of zes (man) glazen per dag drinkt een zware drinker. "De meeste mensen weten niet dat alcohol het risico op kanker, dementie of een miskraam vergroot."

Uit het onderzoek Kennismonitor Alcohol van het Trimbos-instituut, in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), blijkt dat veel mensen de persoonlijke schade als gevolg van alcoholgebruik onderschatten.

Planken bevestigt het risico: "Overal waar de alcohol langs stroomt, heb je kans dat kanker ontstaat, zoals slokdarm- en maagkanker. En verder ook leveraandoeningen. Er zijn heel veel processen die door de stof alcohol worden aangetast."

Maag-darm-leverarts Martijn ter Borg van het Maxima Centrum vertelt dat de lever ontstoken raakt als mensen te veel drinken. "Met fors te veel ontstekingen ontstaat op de lange termijn verlittekening, en daardoor kan je leverkanker krijgen."

Van een ontstoken lever merken weinig mensen iets. "Dat is het rotte. De lever raakt wel continu beschadigd en bij een hele erge beschadiging ben je al te laat. Dan krijg je vochtophopingen en de spataderen in je slokdarm kunnen gaan bloeden. Dat zien we geregeld."

Ondanks de gezondheidsrisico's neemt het alcoholgebruik toe, maar de wil om te minderen of zelfs voor geheelonthouding te kiezen, is er wel. Uit het Alcoholexamen, dat het miniserie van VWS samen met het Trimbos-instituut in 2019 hield, bleek dat 16 procent van de Nederlanders overweegt om in de toekomst minder te gaan drinken.

Die trend was al voor de coronacrisis merkbaar. Toen schreven 41.000 mensen zich in voor de IkPas-campagne. "Dit jaar is het minder, maar dat komt puur en alleen door het beperkte reclamebudget van dit jaar", vertelt de campagneleider.

Dat veel mensen minder willen drinken is positief nieuws, al is het officiële advies van de Gezondheidsraad sinds 2015: drink niet. Dat is ook een reden waarom het Voedingscentrum alcohol vier jaar geleden volledig uit de Schijf van Vijf verwijderde. De overheid wil hierin niet zo ver gaan. Zij startte afgelopen jaar met de campagne 'Dranquilo', een afgeleide van het Spaanse woord 'tranquilo', dat 'kalm aan' betekent.

De campagne is onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord dat het ministerie in november 2018 samen met zeventig instellingen sloot. Hierin staan ambities en doelstellingen met het oog op een gezonder Nederland in 2040 omschreven. Een van die ambities is om het teveel aan alcoholgebruik tegen te gaan.

Dat is ook hoe Planken het ziet: "Het is een manier om aan te geven dat het ook normaal is om niet te drinken." Dat gaan mensen pas ondervinden als ze een maand aan geheelonthouding doen.

"Je hebt daar echt minimaal vier weken voor nodig om de voordelen te ervaren. De eerste twee weken voel je je minder goed en daarna voel je je weer beter. Mensen voelen zich weer fit worden, zowel mentaal als fysiek. Ook vallen ze af en slapen ze beter. En dat merken ze al binnen de stopmaand van IkPas."

Naast de fysieke effecten maakt het de participanten ook bewust van hun alcoholgebruik. "Het nut ervan is dat 70 procent van de mensen die het doen, 30 procent minder drinkt dan daarvoor." Dat blijkt uit het jaarlijkse effectenonderzoek van IkPas.

Ter Borg vertelt dat bewustwording het goede is aan Dry January: "Stoppers merken dan toch dat ze er psychisch aan verslaafd zijn. Ze neigen dan toch naar dat glaasje wijn. Als ze afvallen en zich beter voelen, heeft het de maanden daarna ook nog effect als ze tenminste minder blijven drinken."

Planken raadt aan om het elk jaar te doen. "Als je bewust stilstaat bij wat je doet, dan heb je het ook weer scherp. En voor een risicostof als alcohol is dat geen overbodige luxe."