"Ik was misselijk en kon nauwelijks bewegen", zegt Lucy (26) over haar ervaring met ketamine als drug. Ketamine is een narcosemiddel voor mensen en dieren en een middel tegen pijn, maar wordt steeds vaker als recreatieve drug gebruikt. Wat zijn de gezondheidsrisico's daarvan?

Laura Smit-Rigter, drugsonderzoeker bij het Trimbos-instituut en landelijk coördinator van het Drugs Informatie en Monitoring Systeem (DIMS), legt het uit. "Acute gevolgen van ketamine als drug zijn angst, misselijkheid en desoriëntatie. Soms is er sprake van verstijving van de spieren."

Een indirect gevolg is dat mensen makkelijker vallen en de pijn niet direct voelen. "Dit komt doordat ketamine de motorische coördinatie verstoort en het een pijnstillend middel is", aldus Rigter.

Op de lange termijn brengt ketamine ook gezondheidsrisico's met zich mee. "Bij langdurig gebruik, ook bij kleine doseringen, is er kans op urinewegproblemen. Dit kan gepaard gaan met hevige pijn. Ook zijn er signalen dat het de cognitieve functies aantast."

Ketamine in coronatijd vaker gebruikt

Waarom mensen ketamine dan gebruiken als drug? Voor Lucy was het vooral uit nieuwsgierigheid. Bij lagere doseringen kan ketamine een dromerige uitwerking hebben, waarbij mensen euforisch, ontspannen en lacherig zijn.

Ketamine werd tijdens de coronacrisis relatief vaak gebruikt dan ten opzichte van cocaïne en amfetamine, blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut onder uitgaanders tussen de 16 en 35 jaar.

11,6 procent van de 4.460 respondenten had ketamine gebruikt, tegenover cocaïne 10,9 procent en amfetamine 6,1 procent. Ongeveer twee vijfde van de respondenten die in coronatijd psychedelische middelen als ketamine gebruikt had, gaf ook aan frequenter te zijn gaan gebruiken.

"In coronatijd konden mensen niet uitgaan. Dan zie je dat stimulantia als cocaïne en amfetamine minder vaak worden gebruikt, want die worden geassocieerd met dansen en uitgaan. Ketamine wordt daarentegen relatief vaak gebruikt in een thuissetting", zegt Rigter.

Ook Lucy gebruikte ketamine in een thuissetting, maar dat liep niet zo als gepland. "Ik had ook alcohol gedronken en werd heel misselijk. Ik hoorde iedereen om me heen, maar zat daar als versteend en voelde me heel slecht." Na een uur gingen de effecten weg, zegt Lucy.

"Misselijkheid is een bijeffect van zowel ketamine als alcohol. Dat versterkt elkaar. Combigebruik zorgt altijd voor meer risico's", zegt Rigter over Lucy's ervaring.

Scheiding van lichaam en geest

Ketamine zorgt onder meer voor dissociatieve ervaringen. Rigter: "Dit betekent dat er gevoelsmatig een scheiding tussen lichaam en geest plaatsvindt. Mensen hebben bijvoorbeeld het gevoel dat hun handen niet meer bij hun lichaam horen."

Bij hogere doseringen kunnen mensen in een zogeheten K-hole belanden. Ze kunnen dan niet bewegen en niet praten. "Sommigen hebben het gevoel dat ze opgesloten zitten. Ook verlies je de perceptie van tijd, dus zo'n K-hole kan een angstige ervaring zijn."

Na gemiddeld drie kwartier tot een uur is ketamine weer uitgewerkt. Zodoende komen mensen dus weer uit een K-hole. "Recreatieve gebruikers nemen meestal een lage dosering. De verstoringen in het lichaam vinden ze vaak al dermate beangstigend dat ze stoppen voordat ze in een K-hole terechtkomen", zegt Rigter. In de praktijk komt een K-hole dus weinig voor.

Ketamine kan niet volledig worden verboden

Omdat ketamine in de Geneesmiddelenwet staat, kan het niet volledig verboden worden. Volgens Rigter is het daarom belangrijk dat mensen goed over de risico's geïnformeerd worden.

"De meesten gebruiken ketamine een paar keer per jaar, maar ook dan kunnen op termijn die ernstige urinewegproblemen optreden", benadrukt Rigter. Ook treedt er snel tolerantie op. "Mensen moeten steeds meer gebruiken om het effect van de keer ervoor te krijgen."

Lucy is door haar ervaring met ketamine niet van plan het nog eens te gebruiken. "Ik vind het de gezondheidsrisico's niet waard."