Wat zijn probiotica eigenlijk?

"Probiotica zijn bacteriën die de gezondheid bevorderen. Veel van die bacteriën komen van nature voor in onze darmen. Het gaat om biljoenen afzonderlijke bacteriën die samen het zogenaamde microbioom vormen. Ze beïnvloeden elkaar onderling. Sommige maken eiwitten aan die andere bacteriën kunnen onderdrukken. Dat zorgt voor verstoring of juist voor balans. Probiotica kunnen bijdragen aan de balans."

Waarom is balans belangrijk?

"Een uitgebalanceerd microbioom is belangrijk voor onze gezondheid: het helpt bij de vertering van voedingsstoffen, onderdrukt ziekmakende bacteriën, produceert vitamines en stimuleert de afweer. Probiotica zijn bewezen effectief bij darmontstekingen en mogelijk ook bij prikkelbare darmsyndroom. Ze hebben ook een goede invloed op het immuunsysteem."

Helpen de zuiveldrankjes in de supermarkt?

"Mensen die zuiveldrankjes nemen om de probiotische werking, doen dat vaak ter preventie. Ze hopen hun microbioom te versterken zodat ze minder snel ziek worden. Daar is nog niet veel onderzoek naar gedaan."

"Sowieso bevatten probiotische zuiveldrankjes vaak maar één van de duizenden verschillende bacteriestammen die deel uitmaken van het microbioom. In theorie helpen ze dus alleen als je net aan díe bacterie een tekort hebt. De drankjes barsten bovendien vaak van de suiker. En dat is nu juist níet gezond voor je. Wat dat betreft kun je beter probiotica in supplementvorm nemen."

Is er wél onderzoek gedaan naar probiotica in supplementvorm?

"Wij hebben onderzoek gedaan naar probiotica en antibiotica. Antibiotica doden veel bacteriën. Daardoor ontstaat een disbalans. Vaak krijgen patiënten dan last van diarree. Uit ons onderzoek blijkt dat probiotica met de bacterie Lactobacillus rhamnosus GG (LGG) dat kan voorkomen, omdat ze de balans herstellen. Je hebt ook minder kans op terugkerende infecties omdat je afweer beter is."

"Die bacterie zit meestal niet in zuiveldrankjes uit de supermarkt, maar wel in sommige supplementen die te koop zijn in de reformwinkel of online."

Zijn prebiotica ook een soort probiotica?

"Nee. Prebiotica zijn geen bacteriën, maar voeding voor de darmbacteriën. Ze hebben de vorm van vezels. Ze zitten onder meer in groenten, fruit, peulvruchten en volkoren producten."

Sommige mensen nemen kefir of kombucha, ook probiotische producten. Helpen die?

"Kefir en kombucha bevatten levende micro-organismen die in staat zijn de samenstelling en functionaliteit van de darmbacteriën te beïnvloeden. Het is mogelijk dat dit op individuele basis leidt tot verbetering van de gezondheid, maar het kán ook tot verslechtering leiden."

"Sommige van het grote aantal levende lactobacillen in kombucha en kefir zijn onderzocht, maar bijna al het onderzoek is in vitro of in dierproeven gedaan, dus niet bij de mens. Kombucha bevat bovendien een beetje alcohol. Wat mij betreft kun je er dus eigenlijk geen gezondheidsclaim meer aan vastknopen."

Dr. Ger Rijkers is immunologisch onderzoeker en hoogleraar Biomedical and Life Sciences aan University College Roosevelt in Middelburg en het St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg.