We moeten afkicken, maar is ons online gedrag écht zo ongezond?

"Het gebruik van online media is op zich niet ongezond. Wat wél ongezond is, is de mate waarin we er gebruik van maken. Voor veel mensen is de mobiele telefoon het eerste dat ze pakken zodra ze wakker worden en het laatste dat ze wegleggen voordat ze gaan slapen."

"Ook fysiek zijn er nadelige effecten: veel zitten is sowieso niet gezond. Overmatig gebruik van mobiele apparatuur heeft bovendien effect op onze houding. Veel mensen zitten met gebogen nek naar hun scherm te turen. Ook de polsen en de ogen kunnen eronder lijden. En ook voor ons brein is dat overmatig surfen niet gezond."

Wat gebeurt er in onze hersenen door al dat gesurf?

"Onze hersenen blijven alleen gezond als ze af en toe kunnen dagdromen of zich vervelen. Dat is noodzakelijk voor de aanmaak van herinneringen, het richten van de aandacht, voor creativiteit en voor het nemen van beslissingen. Maar tegenwoordig nemen we nauwelijks nog de tijd om ons te vervelen. Elk 'leeg' moment grijpen we naar onze smartphone. Dat is niet goed voor onze breingezondheid."

"Bovendien krijgen veel mensen door al dat gedachteloze surfen te weinig slaap. Uit onderzoek van Deloitte blijkt dat 24 procent van de Nederlanders door smartphonegebruik later gaat slapen dan gepland."

En dat maakt ons ongezond?

"Te weinig slaap leidt tot allerlei gezondheidsproblemen. Maar ons digitale gedrag heeft ook directe negatieve effecten. Een paar jaar geleden bleek uit onderzoek onder iPhone-gebruikers die woordzoekers moesten oplossen en hun telefoon niet mochten opnemen als die overging, dat zowel hartslag, bloeddruk als angstgevoel toenam. Met andere woorden: wanneer we onze rinkelende telefoon niet kunnen opnemen, heeft dat negatieve effecten op lichamelijk én cognitief vlak."

"Stress, angstgevoelens en depressie worden in veel meer onderzoeken in verband gebracht met gebruik van sociale media en smartphones. Uit onderzoek van de Universiteit van Pittsburgh uit 2016 blijkt bijvoorbeeld dat gebruik vanaf een uur per dag, 2,7 keer meer risico op depressie geeft. Wat ook uit onderzoek blijkt: minder tijd doorbrengen op sociale media verbetert ons welzijn enorm en vermindert het gevoel van eenzaamheid in nauwelijks drie weken."

Afkicken dus.

"De Franse titel van mijn boek is Détox digitale. Ik denk inderdaad dat zo'n digitale detox voor veel mensen goed zou zijn. Het kan geen kwaad om bewust wat te minderen. Zeker voor jongeren niet."

Hoezo voor jongeren?

"Ons brein is pas volledig volgroeid wanneer we rond de 25 zijn, misschien zelfs nog later. Dat maakt het brein van kinderen en jongeren kwetsbaar en gevoelig voor negatieve invloeden. Bovendien hebben de hersenen 'real life' interactie nodig om zich goed te ontwikkelen. Jongeren en kinderen moeten echt face-to-facegesprekken voeren. Chatten is niet genoeg."

Hoe doe je dat, digitaal detoxen?

"Schakel meldingen op je telefoon uit en verberg of verwijder de meest verslavende apps. En neem de tijd om je te vervelen. Pak niet direct je telefoon als je ergens moet wachten."

"Wat je ook kunt doen: begin gewoon eens een tijdje zonder connectie. Ga tijdelijk volledig offline: een week, een weekend, een dag of slechts een uur. Waarschijnlijk zul je meteen daarna de eerste positieve effecten al ervaren. Na een weekend offline geweest te zijn voel je je lichter, meer ontspannen en tegelijk energieker."

Wat heeft u zelf gedaan om te minderen?

"Ik heb een ouderwetse wekker gekocht zodat ik het alarm van mijn smartphone niet nodig heb om 's ochtends op tijd wakker te worden. Het gevolg daarvan is dat ik niet meteen bij het wakker worden in de verleiding kom mijn telefoon te openen."

"Tijdens meetings en afspraken laat ik de smartphone uit, waardoor ik meer aandacht heb voor de persoon met wie ik heb afgesproken. Dat bespaart me veel tijd en maakt me efficiënter. Verder ben ik gestopt met de meeste sociale netwerken waar ik lid van was. Ik check mijn mail maar drie keer per dag zodat ík degene ben die bepaalt wanneer ik de berichten lees en ik niet voortdurend word afgeleid door binnenkomende piepjes en bliepjes."

Dr. Dumas is gepromoveerd neurowetenschapper en verbonden aan de Universiteit van Sorbonne. Hij schreef het boek 'Détox digitale' dat deze week in het Nederlands verschijnt bij Deltas met de titel 'Afkicken van de smartphone'.