Hoe komt het dat de meningen over antidepressiva zo uiteenlopen?

"Het debat rond antidepressiva is inderdaad erg gepolariseerd. Vergeleken met andere medicijnen zijn de meningen rondom antidepressiva vrij uitgesproken. Dit komt denk ik omdat dat er veel hardnekkige vooroordelen zijn over antidepressiva. Bijvoorbeeld dat het gebruik ervan altijd veel ernstige bijwerkingen geeft en dat antidepressiva niet zouden werken."

Is dat dan niet zo?

"Sommige mensen kunnen inderdaad last krijgen van bijwerkingen zoals een verlaagd libido, gewichtstoename of slapeloosheid. Maar dat geldt zeker niet voor iedereen. Het is goed om aandacht te hebben voor de negatieve effecten, maar er moet ook ruimte zijn voor positieve verhalen van mensen bij wie de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeterd is door antidepressiva. Soms zijn antidepressiva letterlijk levensreddend."

In een eerder interview met NU.nl stelt oud-huisarts en epidemioloog Dick Bijl dat de effectiviteit van antidepressiva zeer gering is. Volgens hem worden de klachten bij mensen met een lichte depressie na verloop van tijd vanzelf minder en komt dat niet door de medicijnen.

"Ik ben het met hem eens dat een antidepressivum bij een lichte depressie niet zo voor de hand ligt. Antidepressiva zijn geen gelukspillen die je te pas en te onpas moet inzetten. Ook ik zou mensen met lichte depressieve klachten eerst adviseren om meer te gaan sporten, goed te slapen, minder te stressen en psychologische behandeling te volgen voordat ik antidepressiva zou voorschrijven."

Wanneer moet je het dan wél en wanneer niet voorschrijven?

"Dat verschilt per persoon. Antidepressiva zijn een van de opties wanneer je depressies of angst en dwangklachten tegen wil gaan. Meestal is dat bij ernstigere klachten, maar ook bij jarenlange lichte depressieve klachten kan het een optie zijn."

"Ik heb patiënten gehad die allerlei verschillende psychotherapieën hebben gehad, maar bij wie dat niet hielp. Uiteindelijk hielpen antidepressiva wel goed. Als je in de put zit en niet meer kunt genieten, moeten wat mij betreft alle opties op tafel liggen."

"Vaak is het vinden van een behandeling die werkt echt een zoektocht voor mensen. Het is daarom belangrijk om eerlijke informatie te geven over de mogelijke nadelen, maar ook de voordelen van antidepressiva."

Huisartsen zouden antidepressiva te snel voorschrijven. Hoe kijk jij hiertegenaan?

"Ik vind dat huisartsen te veel de zwarte piet krijgen in dit debat. Er zijn zeker mensen bij wie antidepressiva te snel worden voorgeschreven, maar daartegenover staat een hele groep mensen die nooit een antidepressivum krijgen terwijl ze er wel baat bij zouden hebben."

"Ik krijg weleens mensen in mijn praktijk die al jarenlang met depressies worstelen en met wie nog nooit de optie van een antidepressivum is besproken. Hiermee wil ik het medicijn niet promoten, maar ik vind dat we er ook niet bang voor moeten zijn. Antidepressiva worden te veel in het verdomhoekje gezet, terwijl we heel erg blij mogen zijn dat ze überhaupt bestaan."

Epidemioloog Bijl stelt dat het moeilijk is om vervolgens ook weer met antidepressiva te stoppen.

"Stoppen met antidepressiva is inderdaad een onderschat probleem waar gelukkig steeds meer aandacht voor is. Dat wil niet zeggen dat iedereen hiermee moeite ervaart. Elk jaar zijn er honderdduizenden Nederlanders die stoppen met antidepressiva. Daarnaast is er een groep die hier problemen van ondervindt. Voor deze mensen is het belangrijk dat er meer kennis over en begeleiding bij het afbouwen komt."

Volgens psychiater Christiaan Vinkers worden antidepressiva te veel in het verdomhoekje gezet. (Foto: Getty Images)

Er zijn mensen die hun leven lang aan de antidepressiva zitten. Is dat kwalijk?

"Lang niet altijd. Uit ervaring weet ik dat de meeste mensen uiteindelijk willen stoppen. Toch is er ook een groep patiënten bij wie de voordelen zwaarder wegen dan de nadelen. Stoppen moet nooit een doel op zich zijn. Als iemand er echt veel baat bij heeft, is het vervelend om uit de omgeving de hele tijd te horen dat je moet stoppen."

Vinkers is psychiater en als onderzoeker verbonden aan het Amsterdam UMC Hij doet ook onderzoek naar stress en veerkracht. Hij is auteur van het boek: Even slikken; de zin en onzin van antidepressiva. Ook richtte hij de informatiesite antidepressiva.nl op.