Niets fijner dan een warme douche, maar een koude douche is mogelijk ook een goed idee. Kan dit je gezondheid verbeteren? Orthopedisch chirurg Geert Buijze deed er onderzoek naar.

Een warme douche afsluiten met koud water, een koel bad na een saunabezoek of een koude douche na een sportwedstrijd. Al decennia wordt er onderzoek gedaan naar de effecten van koud water op onze gezondheid en herstel.

Buijze besloot tijdens zijn opleiding aan het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam onderzoek te doen naar de effecten van een koude douche, geïnspireerd door 'iceman' Wim Hof.

Hof staat bekend als de man die zijn lichaam zo heeft getraind dat hij lange tijd extreme kou kan verdragen. Ook traint hij geïnteresseerden hoe zij door middel van kou hun fysieke gesteldheid kunnen verbeteren.

Er zijn geen cijfers bekend die laten zien hoeveel Nederlanders een koude douche nemen.

Vrijwillig onder de koude douche

Buijze deed zijn onderzoek in 2016 met hulp van drieduizend vrijwilligers die in vier groepen werden verdeeld. Eén groep douchte elke dag warm, de drie andere groepen draaiden de douche elke dag gedurende dertig, zestig of negentig seconden op de koude stand. Dit moesten ze dertig dagen volhouden.

"De resultaten lieten zien dat de drie groepen die de kraan even op koud zetten, een lager ziekteverzuim hadden van 29 procent", aldus Buijze. "Ze waren minder en korter ziek dan de groep die normaal douchte."

Tips voor beginners:

  • Begin met lekker warme douchen, bereid je mentaal voor en zet dan vlot de knop om.
  • Probeer het dertig seconden vol te houden, eventueel met een timer.
  • Het heeft pas effect als dit dertig dagen wordt volgehouden.

Het maakte daarbij niet uit in welke groep ze zaten, na dertig seconden werd al een effect gemeten. Er zit geen verschil tussen de koude douche van dertig, zestig of negentig seconden.

Het lastige met dit onderzoek is dat het indirecte resultaten zijn, legt Buijze uit. "Er is niet één test die laat zien dat je immuunsysteem zich verbeterd heeft. Je kan dus alleen naar indirecte effecten kijken, bijvoorbeeld naar hoe mensen zich voelen, maar dat zijn geen onomstotelijk bewijzen." Hierdoor zijn er ook mensen die niet in de werking van de koude douche geloven.

Effect op immuunsysteem

Het effect van koud water op je lichaam, is volgens Buijze niet goed uit te leggen. "Het heeft mogelijk te maken met zogenoemde neurobiologische paden, die invloed hebben op hormonen die je zenuwstelsel activeren. Maar het is nog niet bekend hoe dit aan je immuunsysteem gelinkt is."

“Kou veroorzaakt een acuut stressmoment, om daarna weer terug te gaan naar ontspanning.”

Wat de meeste liefhebbers ervaren, is dat je je lijf een korte boost geeft. Je hartslag en bloeddruk gaan even omhoog, alsof je een kort sprintje trekt. "Het is een acuut stressmoment en daarna ga je weer terug naar een ontspannen modus." Dit is gezond, omdat je zenuwstelsel even kort geactiveerd wordt, aldus Buijze.

De arts is zelf ook fan van de koude douche, al vindt hij het niet erg aangenaam. "Ik voel me wel energiek daarna, alsof ik al een eerste kop koffie heb gehad. Het geeft het begin van mijn dag een boost."

Deze koude douche is overigens niet voor iedereen een goed idee. Ouderen en hartpatiënten moeten voorzichtig zijn, omdat hun lijf de korte boost mogelijk niet goed aankan.

Hoe koud de douche moet zijn, dat ligt niet vast. Het is vooral belangrijk dat je koude rillingen krijgt, aldus Buijze. "Het is het beste om de temperatuur niet langzaam af te bouwen, maar echt abrupt de temperatuurknop naar koud te draaien. Dan bereik je in korte tijd het meeste effect."