Oordeel: onwaar

Begin september werd door verschillende Facebook-pagina's een bericht gedeeld waarin stond dat ongevaccineerde kinderen gezonder zouden zijn dan gevaccineerde kinderen. Deze bewering is gebaseerd op onderzoek dat al twee jaar regelmatig door alternatieve gezondheidswebsites, zoals Healthwatch en Want To Know, wordt gedeeld. Dit onderzoek blijkt om meerdere redenen onbetrouwbaar.

Het Amerikaanse onderzoek waar in deze Facebook-posts over wordt gesproken, verscheen in 2016 voor het eerst online bij het wetenschappelijke tijdschrift Frontiers in Public Health. Het onderzoek was toen "voorlopig goedgekeurd" voor publicatie, maar is uiteindelijk niet goed genoeg bevonden voor een officiële publicatie. Op dit moment is het artikel niet meer te vinden bij het tijdschrift.

Vervolgens werd het onderzoek in 2017 wél gepubliceerd door Journal of Translational Science. Onderzoekers die in dit tijdschrift willen publiceren, moeten hiervoor een geldbedrag betalen. Deze manier van publiceren is omstreden in de wetenschap omdat het tijdschriften een reden geeft om artikelen, ondanks hun mogelijk slechte kwaliteit, toch te publiceren.

Het onderzoek over vaccinaties is volgens de eigen financiële paragraaf gefinancierd door onder meer Generation Rescue, een patiëntenorganisatie voor mensen met autisme. De oprichter van deze organisatie denkt dat vaccinaties autisme veroorzaken, een idee dat al door meerdere grootschalige onderzoeken is ontkracht. De andere sponsor is het Children's Medical Safety Research Institute, een Amerikaans instituut dat de veiligheid van gangbare vaccinaties betwijfelt. Beide partijen wekken de indruk niet volledig onpartijdig te zijn.

Dat het onderzoek mogelijk partijdige sponsoren had, betekent echter niet automatisch dat het onderzoek onbetrouwbaar is. Hoe is het uitgevoerd? Voor het onderzoek werden moeders van kinderen van tussen de zes en twaalf jaar benaderd via een Amerikaanse organisatie voor thuisonderwijs.

In een brief aan de moeders, waarin werd gevraagd of ze wilden deelnemen aan het onderzoek, stond specifiek dat het onderzoek over mogelijke langetermijneffecten van vaccinaties op de gezondheid ging. Doordat de onderzoekers zo duidelijk waren over het doel van hun onderzoek, is het mogelijk dat moeders die het gevoel hadden dat hun kind ziek is geworden door vaccinaties eerder aan het onderzoek meededen dan andere moeders. Het is onduidelijk hoeveel moeders in totaal zijn benaderd.

Vervolgens is in een anonieme online vragenlijst aan de moeders gevraagd om aan te geven aan welke chronische ziekten hun kind lijdt. Ook werd er gevraagd hoe vaak kinderen naar het ziekenhuis of de huisarts gaan. In totaal deden er 415 moeders mee, die informatie over 666 kinderen gaven. Er is niet gecontroleerd of de medische informatie die de moeders verstrekten correct was.

De onderzoekers constateerden dat slechts 30 procent van de onderzochte kinderen alle aanbevolen vaccinaties had ontvangen. 40 procent van de kinderen had helemaal geen vaccinatie gehad. De onderzochte gevaccineerde kinderen hebben volgens hun ouders vaker allergieën, ADHD of een leerstoornis dan de ongevaccineerde kinderen. Over het algemeen gaven de moeders van gevaccineerde kinderen vaker aan dat hun kinderen minstens één chronische ziekte of neurologische stoornis hebben.

De gevaccineerde kinderen waren daarnaast in het afgelopen jaar ook vaker naar een arts geweest voor een routinecontrole. De onderzoekers schrijven zelf dat dit mogelijk een effect kan hebben gehad op de resultaten. Wanneer ouders niet regelmatig met hun kind naar een arts gaan, zal er waarschijnlijk ook minder snel een ziekte worden gediagnosticeerd.

De resultaten kunnen dus vertekend zijn doordat moeders die denken dat hun kind last heeft gehad van vaccinaties wellicht eerder meededen aan het onderzoek én doordat ongevaccineerde kinderen minder vaak door een arts worden gezien.

Daarnaast is ook het totale aantal onderzochte kinderen klein, zeker wanneer je naar specifieke ziektes kijkt. Zo hadden slechts 49 kinderen die aan het onderzoek deelnamen een neurologische stoornis zoals ADHD. Dit maakt het risico dat het resultaat op toeval berust groot.

Meerdere internationale bronnen, waaronder factchecker Snopes en Science Based Medicine, schrijven om deze redenen dat het onderzoek onbetrouwbaar en misleidend is.

De schrijvers van het Amerikaanse onderzoek claimen dat hun onderzoek het eerste is dat uitgebreid de gezondheidsverschillen tussen gevaccineerde en ongevaccineerde kinderen heeft onderzocht. Dit is onwaar: er zijn meerdere onderzoeken naar dit onderwerp gedaan. Zo stelde een Duits onderzoek onder bijna achttienduizend kinderen vast dat er geen verband tussen vaccinatiestatus en allergieën was en bevestigde grootschalig Deens onderzoek begin dit jaar opnieuw dat er echt geen verband tussen autisme en het BMR-vaccin (het vaccin tegen bof, mazelen en rode hond) is. De meest voorkomende bijwerkingen van het BMR-vaccin zijn koorts, hangerigheid en uitslag.

Er zijn geen aanwijzingen dat ongevaccineerde kinderen gezonder zijn dan kinderen die wel gevaccineerd zijn. Het onderzoek dat dit volgens verschillende Facebook-berichten wel aantoonde, is om verschillende redenen onbetrouwbaar.

We beoordelen de stelling "onderzoek bewijst dat gevaccineerde kinderen ongezonder zijn dan niet-gevaccineerde kinderen" als onwaar.