Wat is diabetes type 1 precies?

"Diabetes type 1 is een auto-immuunziekte. Dit betekent dat het afweersysteem zich vergist. Normaal gesproken ruimt het afweersysteem alleen ziektes op. Maar soms gaat er iets mis, zoals bij diabetes type 1."

Wat gaat er dan mis?

"Het afweersysteem valt de eigen bètacellen aan die insuline aanmaken in de alvleesklier. Het valt de cellen aan en vernietigt ze. Daarna maakt het lichaam vrijwel geen insuline meer aan. Zonder insuline kun je niet leven, want die regelt de bloedsuiker. De insuline is op zijn beurt weer betrokken bij zo'n beetje alle stofwisselingsreacties in het lichaam."

Is diabetes type 1 iets anders dan diabetes type 2?

"Diabetes type 1 en 2 zijn verschillende aandoeningen. In beide gevallen kan het lichaam de bloedsuiker niet goed meer regelen met het hormoon insuline."

"Maar er is een groot verschil: bij diabetes type 2 reageert het lichaam niet goed op insuline door insuline-ongevoeligheid, maar maakt het zelf nog wel insuline aan. Diabetes type 1 is zoals gezegd een auto-immuunziekte: het lichaam maakt dan vrijwel geen insuline meer aan. Mensen met diabetes type 1 moeten elke dag insuline spuiten of een pompje dragen."

Wat gaan jullie onderzoeken?

"Het zijn de bètacellen die door het immuunsysteem worden aangevallen. Wij hebben aanwijzingen dat die cellen onder bepaalde omstandigheden van identiteit kunnen veranderen. "We willen weten of en hoe bètacellen van identiteit veranderen tijdens de ontwikkeling van diabetes type 1."

"We gaan onderzoeken of deze identiteitsverandering een manier voor de bètacellen is om de aanval van het afweersysteem - de oorzaak van diabetes type 1 - te overleven. Dat doen we samen met de onderzoeksgroep van Raphael Scharfmann van het INSERM-Institut Cochin in Parijs."

Hoe gaan jullie dat onderzoeken?

"Door zowel de oorzaken als de onderliggende mechanismen van deze identiteitscrisis te onderzoeken. Hopelijk vinden we een manier om dit proces tegen te gaan of zelfs om te draaien."

Wat is het doel?

"Uiteindelijk zou het onderzoek kunnen leiden tot de ontwikkeling van nieuwe behandelstrategieën voor diabetes type 1, waarbij de insulineproductie van bètacellen wordt hersteld en gezonde bètacellen behouden blijven."

Wordt er nog meer onderzoek gedaan naar mogelijke oplossingen voor diabetes type 1?

"Er wordt door veel meer mensen onderzoek naar gedaan. Bijvoorbeeld naar de oorzaak van de afweerreactie bij diabetes type 1. En naar manieren om die afweerreactie tegen te gaan. Ons onderzoek vormt op die bestaande onderzoeken een essentiële toevoeging."

Wat betekent dit voor mensen met diabetes type 1?

"Mensen die diabetes type 1 hebben, kunnen geen hap eten zonder te berekenen hoeveel insuline ervoor nodig is. Dat is een grote belasting. Ze moeten bovendien elke dag hun bloedsuiker meten, insuline spuiten of een pompje dragen."

"De combinatie van een afgeremd afweersysteem en een herstelde eigen insulineproductie zou het spuiten van insuline voor mensen met diabetes type 1 op termijn overbodig kunnen maken. Zover zijn we nog niet. Maar het is wel het doel dat aan het onderzoek ten grondslag ligt."

Francoise Carlotti is als onderzoeker verbonden aan het LUMC. Het onderzoek naar identiteitsverandering van bètacellen is gefinancierd met 1 miljoen euro van stichting DON en het Diabetes Fonds.