U schreef vijfentwintig jaar lang medicijnen voor. Hoe raakte u overtuigd van het belang van voeding?

"Ik schrijf nog steeds medicijnen voor. Maar sinds ik voeding er meer bij betrek, kunnen veel mensen met minder medicijnen toe. Sommige patiënten met diabetes of hypertensie kunnen er zelfs helemaal mee stoppen."

"Ik raakte ervan overtuigd toen ik zelf pre-diabetes bleek te hebben. Ondanks eerder gewichtsverlies en intensief sporten waren mijn glucose- en insulinewaarden te hoog. Pas toen ik van een patiënt wiens nierziekte aanzienlijk verbeterde een boek over 'low carbohydrate living' kreeg, viel het kwartje en kon ik mijn bloedsuikers wel laag houden."

Wat was uw inzicht?

"Veel mensen denken dat chronische ziektes bij het ouder worden horen en dat aanleg en overgewicht centraal staan. Het gaat niet alleen om de calorieën, maar vooral om de stofwisseling. Het zijn voornamelijk onze voedingsgewoontes die invloed hebben op processen en hormonen in het lichaam."

"Als die uit balans raken, kunnen aandoeningen ontstaan die met elkaar samenhangen zoals overgewicht, leververvetting, diabetes, hoge bloeddruk en aderverkalking."

Welke gewoontes zijn dat dan?

"We eten van jongs af aan vaak en veel koolhydraten. Niet alleen suikers maar ook zetmeel. Ook ik at mijn leven lang bij elke maaltijd en tussendoor koolhydraten: brood, rijst, pasta, aardappels en fruit."

Waarom is dat niet gezond?

"Koolhydraten zijn op zich niet ongezond. Dat worden ze pas als het lichaam steeds meer insuline nodig heeft om ze te verwerken. Roken, inactiviteit, stress, slaap- en zonlichttekort kun je zien als olie op het vuur waardoor de glucose- en insulinespiegels geleidelijk hoger worden en chronische ziekten kunnen ontstaan."

Merk je daar wat van?

"Te weinig: buikomvang en gewicht nemen geleidelijk toe. Bij bloedcontroles kruipt de nuchtere glucosewaarde maar langzaam omhoog. Insulinespiegels worden in de praktijk nog niet gemeten."

"Je kunt dus al jarenlang in het voorstadium van diabetes verkeren. Maar pas als we de ziekte eenmaal hebben, zijn we 'ziek' en komen we in actie. Terwijl dat dus eigenlijk het topje van de ijsberg is. Met leefstijl kunnen we op tijd iets doen en daarmee voorkomen dat we ziek worden."

Volgens de internist kun je al jaren in het voorstadium van diabetes verkeren, maar komen de meeste mensen pas in actie als ze echt ziek zijn. (Foto: Getty Images)

Hoe dan?

"Door koolhydraatbeperkt te eten en gezond te leven. Daarmee houd je zowel je glucose- als je insulinespiegel laag. Het betekent wel het weglaten van de overmaat aan suikers en zetmeel. Die producten laten zich goed vervangen door meer onbewerkt 'echt' voedsel zoals yoghurt, boter, kaas, eieren, noten, vlees, vis, kip en groenten."

"Ook belangrijk: eet niet vaker dan drie keer per dag en nuttig die maaltijden het liefst binnen acht uur. Dan krijgt het lichaam zestien uur om te herstellen. Dat lukt het best door het ontbijt over te slaan."

Maar we hebben toch koolhydraten nodig?

"Ons lichaam kan prima functioneren op eiwitten en vetten. Zelfs mensen die intensief sporten kunnen zonder koolhydraten. Het lichaam maakt zelf glucose aan en schakelt over op vetverbranding. Daarbij komen zogenaamde ketonen vrij die als goede brandstof dienen voor zowel hersenen, hart en spieren."

Is dat het ketogeen dieet dat u bij patiënten inzet?

"Ketogeen is de strikte variant van koolhydraatbeperking. Ik zet het alleen zo nodig en desgewenst in. Patiënten die overschakelen op 'keto', gaan over op dierlijke en plantaardige eiwitten en vetten. Dat dieet is goed vol te houden. Na verloop van tijd neemt de gevoeligheid voor insuline vaak toe en ontstaat weer ruimte voor wat meer volkorenproducten en fruit."

Is het gebruik van meer vet niet ongezond?

"Niet als je vet gebruikt tot verzadiging in plaats van koolhydraten. Dan worden die vetten niet opgeslagen, maar gebruikt voor energie. Hoge insulinespiegels verhinderen dat je het opgeslagen vet kwijtraakt. Daardoor is het voor mensen met diabetes veel moeilijker om af te vallen."

"Met het ketogeen dieet pak je de insulinespiegels aan en neemt het hongergevoel af. De eigen vetvoorraad wordt eindelijk aangesproken en afvallen lukt ineens wél. Mensen voelen zich goed en de meeste bloedwaarden verbeteren."

Kan iedereen zomaar overstappen op het ketogeen dieet?

"Het ketogeen dieet volgen kan bij overgewicht zelfstandig of onder begeleiding van een diëtist. Maar neem je bijvoorbeeld diabetes- of bloeddrukmedicijnen, dan is meer begeleiding nodig. Het dieet heeft al snel invloed op glucosewaarden en bloeddruk."

Hoe ziet de toekomst eruit?

"Patiënten zullen er steeds vaker naar vragen of ermee starten. Websites als keerdiabetesom.nl en jeleefstijlalsmedicijn.nl worden nu al veel bezocht. Door artsen wordt een ketogene leefstijl nog maar mondjesmaat omarmd. Dat is logisch. Ik was er zelf tot voor kort ook niet goed mee bekend."

"Maar ik heb het gevoel dat we aan het begin staan van een voedingsrevolutie. Gezonde voeding lijkt de sleutel te zijn voor het indammen van chronische ziekten en daarmee de zorgkosten."

Yvo Sijpkens is als internist verbonden aan Haaglanden Medisch Centrum