Wat gebeurt er eigenlijk wanneer we ademen?

Keizer: "Als we ademen, nemen we zuurstof op uit de lucht. De zuurstof komt door je neus of mond via je luchtpijp in je longen. Via de longen gaat het je bloed in. Via de bloedcirculatie komt het overal in je lijf: in je spieren en je organen."

"Die zuurstof speelt bij alle lichaamsprocessen een rol. Zonder zuurstof zouden de cellen geen eiwitten, koolhydraten en vetten kunnen verbranden. Na de inademing ademen we koolzuur uit."

Hoe komt het dat we soms verkeerd ademhalen?

"Stress is vaak de boosdoener. Als we gespannen zijn, trekken we de schouders op, waardoor er minder ruimte is in de borstkas. Daardoor gaan we hoger, sneller en oppervlakkiger ademen. Ook bij mensen die te dik zijn, kan de ademhaling omhoog geduwd worden."

Wat gebeurt er dan?

"Als je hoog en oppervlakkig ademhaalt, komt er minder bloed in aanraking met de inademingslucht. Het gevolg is dat er minder zuurstof kan worden opgenomen. Als er bovendien sprake is van hyperventilatie - een te hoge ademfrequentie - verlies je te veel koolzuurgas."

Maar koolzuurgas is toch een afvalproduct?

"Het wordt inderdaad gevormd tijdens de verbranding. Maar behalve afvalstof is koolzuurgas ook nodig voor allerlei processen in het lichaam. Het speelt onder andere een rol bij de doorbloeding, en vooral bij de normalisering van de zuurgraad van het bloed. Als je veel koolzuurgas verliest, kan de zuurgraad van het bloed buiten de normale waarden gaan vallen."

Waarom is die zuurgraad zo belangrijk?

"Alleen met de juiste zuurgraad of pH-waarde van het bloed kan het lichaam optimaal functioneren. Allerlei processen zijn ervan afhankelijk. Meestal herstelt de pH-waarde vanzelf, maar bij chronische stress kan de zuurgraad te hoog blijven: je ademt te veel koolzuur uit."

Wat gebeurt er dan?

"Allerlei lichaamsprocessen kunnen verstoord raken. Dat kan zich uiten in verschillende klachten: tintelingen, duizeligheid, oververmoeidheid. Een slechte ademhaling beïnvloedt de stofwisseling dus op een negatieve manier."

Wat is een goede ademhaling?

"Veel mensen denken dat de inademing het belangrijkst is. Als we maar genoeg zuurstof binnenkrijgen, zitten we goed, is de gedachte. Maar de uitademing is net zo belangrijk. Die reguleert zoals gezegd mede de zuurgraad van het bloed."

"Tijdens de inademing gaat er koolzuur uit het bloed naar je longen. Als je uitademing langer is dan je inademing, wordt de koolzuurwaarde in je longen gelijk aan de koolzuurwaarde in je bloed. Op die manier normaliseer je de zuurgraad."

"Bij een goede ademhaling is de uitademing dus iets langer dan de inademing. Je ademt bijvoorbeeld twee tellen in en vier uit. Of vier tellen in en acht uit."

Hebben ademhalingsoefeningen zin?

"Ja. Met ademhalingsoefeningen train je de ademhalingsspieren. Daardoor ben je in staat beter en langer uit te ademen, wat de zuurgraad van het bloed ten goede komt. Je kunt er je hartslag mee omlaag brengen. Bij angst helpt het bijvoorbeeld om rustig te worden. Net als wanneer je 's nachts wakker ligt."

Hoe vaak moeten we per minuut ademen?

"Dat hangt van je gemoedstoestand af, en ook van je fysieke inspanning. Als je rustig op de bank zit, heb je in principe genoeg aan zes ademhalingen per minuut. Tijdens een vlotte wandeling adem je tien tot zestien keer per minuut en als je gaat hardlopen kan dat, afhankelijk van de intensiteit, oplopen tot wel veertig of zelfs zestig keer. Maar het gaat er dus vooral om dat je uitademing langer is dan je inademing."

Dr. Hans Keizer is gepensioneerd arts en fysioloog en was voorheen verbonden aan de Universiteit Maastricht.