In Nederland vinden jaarlijks ruim een half miljoen dierproeven plaats omwille van de gezondheid of het schoonheidsideaal van mensen. Op Wereldproefdierendag, op woensdag 24 april, pleiten dierenwelzijnsorganisaties voor alternatieven.

Het compleet uitbannen van dierproeven is voorlopig nog toekomstmuziek. Hoe kun je tot die tijd zo 'proefdiervrij' mogelijk leven? Zes tips van deskundigen.

1. Doe onderzoek, ook naar 'proefdiervrije' merken

Sinds 2013 mogen op dieren geteste cosmetica niet meer verkocht worden in de EU. Toch betekent dat niet dat elk in Europa verkopend merk tegenwoordig een smetteloos blazoen heeft.

Duurzaamheidsblogger Sophie Carleen van Naoki.nl: "In China moeten cosmeticaproducten verplicht op dieren getest worden voordat ze verkocht mogen worden. De meeste internationale merken zijn daarom, ondanks de EU-regels, helaas niet dierproefvrij."

De Europese voorraad van één en hetzelfde type mascara kan dan dus keurig niet op proefdieren getest zijn, maar bij de Chinese voorraad is dat dan mogelijk wél het geval.

Coenraad Hendriksen, emeritus hoogleraar Alternatieven voor Dierproeven, voegt toe: "Dat in de EU geen cosmeticaproducten op dieren getest mogen worden, betekent niet dat er überhaupt geen enkel dier een rol in gespeeld heeft. Vaak worden de stoffen die in cosmetica zitten ook voor bijvoorbeeld medicijnen gebruikt."

"Die stoffen zijn dan wel degelijk getest op dieren. Sterker nog: bij geneesmiddelen is dat verplicht." Dan is je mascara als 'geheel' wel proefdiervrij, maar één of meerdere ingrediënten ervan niet.

Verdiep je dus - voor zover mogelijk - in de samenstelling en herkomst van een product en merk. Dat iets aan Europese regels voldoet, is niet per definitie reden om de vlag uit te hangen.

Blogger Carleen heeft op haar website een 'veilige lijst' van cosmeticamerken, plus een lijst met informatie over merken die (nog) geen groen licht van haar hebben gekregen.

Als een product aan Europese regels voldoet, betekent dat niet per se dat het proefdiervriendelijk is. (Foto: ANP)

2. Laat je niet leiden door keurmerken

Leaping Bunny, PETA, Vegan Society; proefdiervrijkeurmerken zijn er in overvloed, maar elk logo stelt weer andere eisen. "Misschien moet je er niet al te veel waarde aan hechten", tipt directeur Debby Weijers van de stichting Proefdiervrij. Het is namelijk altijd lastig te controleren hoe goed een bedrijf écht bezig is.

Hoogleraar Hendriksen benadrukt dat zo'n logo ook als marketinginstrument kan dienen: een cosmeticamerk maakt dan goede sier met iets wat in Europa al jaren verplicht is.

Carleen: "Bepaal voor jezelf wat jij als consument van dierproefvrije producten belangrijk vindt en hoe streng je wilt zijn. Zo heeft PETA laatst het merk Dove goedgekeurd, maar daar sta ik zelf niet achter, omdat Dove nog steeds een aantal producten in China verkoopt."

3. Doe 'natuurlijk' boodschappen

Kijk in de supermarkt op de verpakking van je boodschappen, tipt Hendriksen. Bij alle voedingsmiddelen met niet-natuurlijke ingrediënten zijn (dier)proeven namelijk verplicht.

"Wat hebben ze in de jam gestopt die je overweegt te kopen? Als er conserveermiddelen of kleurstoffen in zitten, kun je ook besluiten dat product te laten staan. En kies voor biologische groenten, want chemische bestrijdingsmiddelen zijn ook op proefdieren getest."

Weijers vat het samen als: "Koop het liefst geen pakjes en zakjes, maar vers. En het liefst zonder verpakking, anders zit je dáár weer mee."

4. Laat die antihoofdpijnpil eens staan

Vanwege de strenge regels bestaan er in Europa simpelweg geen dierproefvrije geneesmiddelen, maar dat betekent niet dat je als consument geen enkele keuze hebt.

"Wees kritisch op je eigen medicijngebruik", oppert Hendriksen. Dat kan natuurlijk lang niet bij elke ziekte, maar je kunt wel twee keer nadenken voor je bij een verkoudheid naar de hoesttabletten en neusspray grijpt.

Al betekent dit niet dat je volledige medicijnkastje symbool staat voor dierenleed.

Hendriksen: "Het is inmiddels alweer heel erg lang geleden dat aspirines op dieren zijn getest. Dat is nu een heel ingeburgerd medicijn. Wel kun je je afvragen: hebben we dat zoveelste nieuwe antihoofdpijnmiddel ook echt nodig?"

Vanwege de strenge regels bestaan er in Europa geen dierproefvrije geneesmiddelen. (Foto: ANP)

5. Neem geen botox

Hoewel botox soms wordt gezien als cosmeticamiddel (en dus in de categorie 'dierproeven verboden' zou vallen), is het wel degelijk een medicijn. Een waarbij dierproeven verplicht zijn, dus.

Weijers: "Botox is echt een zwaar giftige stof. Zó giftig zelfs, dat het spul elke keer dat er een nieuwe batch op de markt komt - dus een nieuwe voorraad die in dezelfde productieronde is gemaakt - er opnieuw getest moet worden op dieren."

6. Kies bewust voor wat je (niet) doet

"Proefdiervrij leven is een nobel streven, maar niemand kan helemáál aan dierproefproducten ontkomen", benadrukt Hendriksen.

"Het belangrijkst is daarom: wees je bewust van de dingen die je doet. Ik stoor me vaak aan de hypocrisie van veel mensen; die roepen wel dat dierproeven niet zouden moeten mogen, maar doen nog altijd alles waarbij dierproeven aan te pas komen."

Hij geeft een voorbeeld: "We willen bijvoorbeeld allemaal ver weg op vakantie, naar landen waar je allerlei ziektes kunt oplopen, en daar goed tegen beschermd zijn. Nou, ik kan je vertellen: voor al die bescherming zijn dierproeven gedaan, hoor."