Oordeel: grotendeels onwaar

Op 15 januari plaatste Healthwatch een alarmerend bericht op Facebook. Fluoride zou vergif zijn, terwijl fluoride in bijna alle tandpasta's zit. Maar is fluoride echt zo gevaarlijk en zouden we dus onze tanden moeten gaan poetsen met speciale fluoridevrije tandpasta's?

In de Facebook-post van Healthwatch staat een link naar een artikel op hun website. In dit stuk staat dat fluoride slecht is voor het zenuwstelsel, kanker kan veroorzaken en een negatieve invloed zou hebben op de ontwikkeling van kinderen. Daarnaast zou er volgens Healthwatch onvoldoende bewijs zijn dat fluoride daadwerkelijk helpt om tandbederf te voorkomen.

Ook de website Ninefornews plaatste in 2017 een artikel waarin stond dat fluoride giftig is en het IQ van kinderen verlaagt.

Cor van Loveren, gepensioneerd hoogleraar preventieve tandheelkunde aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam, legt aan NU.nl uit waarom we eigenlijk fluoride gebruiken. "Het is heel duidelijk dat fluoride een enorme bescherming biedt tegen gaatjes. Voordat fluoride werd gebruikt in Nederland hadden kinderen op hun vijfde gemiddeld achttien gaatjes, nu zijn dit er ongeveer drie."

Hoe werkt fluoride dan? Van Loveren legt uit dat het mineraal calcium een belangrijk onderdeel is van de tand. Calcium kan door zuren, die in de mond uit suikers worden gevormd, oplossen. Hierdoor ontstaan gaatjes. "In aanwezigheid van fluoride lost calcium veel minder snel op."

Fluoride kan dus helpen bij het voorkomen van gaatjes, maar is het gevaarlijk? Van Loveren legt uit dat dit afhankelijk is van de dosis.

"Als je in één keer veel te veel fluoride binnenkrijgt, dan kan dit zich gaan binden aan het calcium in het bloed. Calcium is voor veel processen in het lichaam heel belangrijk, zoals het samentrekken van spieren. Als calcium is gebonden aan fluoride, dan kan het niet door de spieren gebruikt worden", vertelt Van Loveren.

"Als iemand een enorme dosis fluoride heeft binnengekregen, bijvoorbeeld als een kleuter in één keer de hele tube tandpasta van zijn ouders opsnoept, kan dit dus leiden tot een tijdelijk tekort aan calcium, wat gevaarlijk kan zijn. Tijdelijke opname in het ziekenhuis is dan nodig om de hoeveelheid calcium in het bloed te controleren en eventueel per infuus aan te vullen."

"Daarnaast zien we in landen waar fluoride van nature in vrij grote hoeveelheden in het drinkwater voorkomt, dat ook chronisch te veel fluoride binnenkrijgen negatieve gevolgen kan hebben. Het eerste effect van regelmatig water met te veel fluoride te drinken, is dat de zich ontwikkelende tanden van kinderen wat poreuzer worden. Dit zorgt in eerste instantie voor optisch wittere tanden, maar kan er later juist voor zorgen dat de tanden sneller kleurstoffen opnemen."

Loveren vertelt dat als er veel te veel fluoride in het water zit, dit ook een effect kan hebben op de botten en gewrichten. "Kinderen in die gebieden hebben bijvoorbeeld vaker X- of O-benen."

De onderzoeken waar Ninefornews en Healthwatch naar verwijzen, die zouden aantonen dat fluoride misschien schadelijk is voor de mentale ontwikkeling van kinderen, zijn uitgevoerd in gebieden waar van nature hele hoge concentraties fluoride in het drinkwater zitten.

Er zijn negatieve effecten gevonden van fluoride in gebieden waar mensen door alleen water te drinken dagelijks grote hoeveelheden fluoride binnenkrijgen. Betekent dit dat tandenpoetsen met fluoride ook slecht voor je is?

Van Loveren vertelt dat je met tandenpoetsen een stuk minder fluoride binnenkrijgt. "Tandpasta spuug je bovendien weer uit. En wat je wel per ongeluk binnenkrijgt, scheid je ook weer uit. Fluoride stapelt zich niet op in het lichaam."

Van Loveren legt uit dat bij kinderen jonger dan vijf jaar nog wel wordt aangeraden om met een speciale peuterpasta te poetsen. In een peuterpasta zit minder fluoride dan in een normale tandpasta. "De ontwikkeling van de tanden is het gevoeligst voor een te grote hoeveelheid fluoride. Op deze leeftijd zijn de tanden van kinderen volop in ontwikkeling. Om geen risico te lopen, wordt dus aangeraden om met iets minder fluoride te poetsen."

Op basis van de huidige wetenschappelijke literatuur stelde de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid vast dat de maximale veilige dagelijkse hoeveelheid fluoride voor volwassenen 7 milligram per dag is.

Volgens Amerikaans onderzoek krijgen volwassenen via tandpasta dagelijks ongeveer 0,1 milligram fluoride binnen. De Amerikaanse tandpasta's voor volwassenen bevatten vergelijkbare hoeveelheden fluoride als Europese tandpasta's.

Als je een hoge dosis fluoride binnenkrijgt, dan kan dit inderdaad schadelijk zijn voor het lichaam. Dit komt echter vooral voor in gebieden waar van nature veel fluoride in het drinkwater zit of wanneer een kind per ongeluk de tube tandpasta leegeet. Als je gewoon je tanden poetst, dan krijg je zo weinig fluoride binnen dat dit niet schadelijk voor je gezondheid is. Bij jonge kinderen wordt, vanwege mogelijk nadelige effecten van fluoride op de ontwikkeling van het gebit, wel aangeraden om met speciale kleutertandpasta's te poetsen.

We beoordelen de stelling "tanden poetsen met een fluoridetandpasta is schadelijk voor het menselijk lichaam" als grotendeels onwaar.

Heb jij een bericht of bewering gezien waarvan je de juistheid betwijfelt? Mail naar factcheck@nu.nl en dan gaan wij ermee aan de slag.