De winter zorgt bij velen voor een huid die trekt, strakker voelt en soms ook gevoeliger is. Maar dat komt niet per se door de kou buiten, legt dermatoloog Menno Gaastra uit. "Belangrijker in dit geval is het feit dat de verwarming binnen aangaat. Hierdoor gaat de luchtvochtigheid omlaag en droogt onze huid uit."

Een van de belangrijkste functies van de huid is ons te verdedigen tegen alles wat erop af komt. "Maar ook vanuit de binnenkant moet de huid goed blijven", vult de dermatoloog aan.

Bij elke iedere hartslag en ademhaling wordt er warmte gemaakt vanuit ons lichaam. "Als dit niet goed afgevoerd wordt, dan raakt het lijf oververhit. Het verdampt hele dag water en dat verlies je zonder dat je het door hebt, door de huid zelf", aldus de dermatoloog. Op het moment dat die verdamping volop bezig is en de luchtvochtigheid omlaag gaat, droogt de huid uit.

Dat gebeurt ook bij ouderen. "De huid wordt minder elastisch als we ouder worden, het houdt minder vocht vast en wordt droger. Als de temperatuur in verplegingshuizen dan hoog staat, wordt die droogheid erger."

Er zijn geen cijfers van het aantal Nederlanders dat tegen deze klachten aanloopt in de winter. Volgens Gaastra zijn het er miljoenen. "Mensen kunnen het merken aan de onderbenen. Het been heeft het zwaarder dan andere lichaamsdelen, er steunt flink wat zwaartekracht op."

Wie vocht vasthoudt in de benen, kan dat aan het eind van de dag soms goed zien als de afdruk van de sokken in de onderbenen gedrukt staat. "Op dat moment is je huid ook uitgerekt. En ook geldt: hoe meer beweging, hoe meer vocht er verdampt en dus is de huid droger." Het helpt deze groep daarom om hen een elastische kous te geven, daardoor blijft er minder vocht in het been hangen en blijft de huid in tact.

Het ultieme middel voor de droge huid is vooral: smeren. Gaastra legt het uit door middel van een voorbeeld. "Als je een pan water op het vuur zet en je haalt het deksel eraf als het kookt, dan verdampt het water. Datzelfde geldt voor de huid."

Als je de deksel half op de pan zet, blijft het water deels in de pan, terwijl het andere deel verdampt. "Dat is als het effect van een crème", aldus Gaastra, het behoudt deels het water in de huid.

"Wie al het water wil behouden, houdt de deksel op de pan. In vergelijking zijn mensen met een zeer droge huid daarbij gebaat. Voor hen is een vettige zalf zoals die deksel, en is dit daarom het juiste hulpmiddel."

De oplossing: smeren. Het innemen van pillen helpt niet tegen een droge huid.

Niet iedereen is fan van vettige crèmes, anderen juist weer wel. Kijk vooral naar wat je zelf prettig vindt, tipt Gaastra.

"Er moeten alleen niet te veel conserveermiddelen in zitten. De grote merken hebben vaak geparfumeerde producten. Maar die toevoegingen zijn vaak vooral marketingtechnisch en kunnen daarnaast juist irritaties geven." Er zijn zeepvrije wasgels te koop die wel schuimen, maar de huid niet ontvetten. De beschermlaag blijft dan beter zitten. Ook doucheoliën kunnen een oplossing zijn.

Mensen die in gebieden wonen waar meer kalk in het water zit, hebben ook vaker last van een droge huid. "Hoe harder het water, hoe meer kalk en hoe sneller de uitdroging. Wie dan ook nog extra zeep gebruikt, zorgt ervoor dat het proces in de huid nog sneller gaat."

Waterontharders zijn helaas niet goedkoop. Korter en minder warm douchen kan al een praktische oplossing zijn.

Wie een droge huid niet goed behandelt, kan jeuk, roodheid, of eczeem krijgen. Dat zorgt voor verdere beschadiging van de huid, en komt met pijn en jeuk. "Een crème of zalf zorgt ervoor dat de huid minder stuk gaat."

Daarnaast benadrukt de dermatoloog: hoe beschadigder de huid, hoe meer vocht er verdampt op die plek, waardoor er vervolgens ook sprake is van meer uitdroging. "Een droge huid wordt eczeem. Wie vervolgens smeert met een crème die waterig is of gemaakt is op alcoholbasis, versnelt dat proces vooral." De zalf of crème moet dus vooral vet genoeg zijn.

Wie uitdroging van de huid wil voorkomen, kan al eerder beginnen met smeren. "In de herfst heb je nog niet een heel stevige crème nodig. Maar als de winter komt en de verwarming gaat aan, dan moet je het vetgehalte in de crème ook wat opvoeren om uitdroging te voorkomen."

Ook de temperatuur binnen kan verschil maken. "Mensen die in een klimaat gereguleerde ruimte werken waar de luchtvochtigheid laag is, is de huid ook droger. Zij moeten meer en vaker smeren." Gaastra benadrukt dat er geen pillen of andere dingen in te nemen zijn die de huid beschermen.

Uiteindelijk moeten de middelen die we gebruiken, zowel de crèmes en zalfjes, erop gericht zijn om de verdediging van de huid overeind te houden, aldus Gaastra. "Wie het vocht in de huid weet vast te houden, houdt ook die verdediging staande."