"Als eerste is het verstandig om zelf je zorgverzekering te regelen", vertelt zakgelddeskundige Annelou van Noort. Tot je achttiende ben je gratis meeverzekerd bij je ouders. Doe je niets, dan krijg je hetzelfde pakket als zij hebben. Maar misschien heb jij juist een andere dekking nodig.

"Een eigen zorgverzekering afsluiten kan best ingewikkeld zijn. Ook voor ouders is het belangrijk om duidelijk uit te leggen wat bijvoorbeeld het eigen risico betekent en wanneer je een rekening krijgt als je naar een huisarts of ziekenhuis gaat."

Hierbij komt ook het aanvragen van de zorgtoeslag. Want als je achttien bent, mag je zelf toeslagen en uitkeringen aanvragen. In 2023 kun je zorgtoeslag krijgen als je jaarinkomen niet boven de grens van 38.520 euro uit komt. De maximale zorgtoeslag voor iemand zonder toeslagpartner kan oplopen tot 154 euro. "Veel jongeren vergeten dit aan te vragen", zegt Van Noort.

"In de periode voordat je achttien wordt, krijg je van de overheid een brief over je financiële verantwoordelijkheden", vertelt algemeen directeur Natasha Dasburg van Stichting Budgetcafé, die mensen begeleidt en ondersteunt in hun financiële situatie. "Maar eigenlijk staat hier niet zoveel in, behalve dat je je DigiD, studiefinanciering en zorgtoeslag moet aanvragen."

En dat terwijl ook andere zaken belangrijk zijn. Zo is het slim om de voorwaarden van de aansprakelijkheidsverzekering even na te lopen. Bij de meeste verzekeraars kunnen jongeren tot hun 27e meeverzekerd zijn bij hun ouders.

Wel gelden er dan vaak voorwaarden. Je moet bijvoorbeeld nog bij je ouders wonen of een studie volgen. Hetzelfde geldt voor veel reisverzekeringen. Ga je op kamers en wil je dat je spullen verzekerd zijn? Dan moet je de inboedelverzekering zelf afsluiten.

"Leer jongeren over zaken als de belastingaangifte", tipt Van Noort. "De overheid stuurt belangrijke brieven in moeilijke taal, help daar als ouder bij. Die zelfstandigheid is namelijk best even wennen. Kijk rond de zomervakantie of de reisverzekering is geregeld en kijk in december samen naar de zorgverzekering. We leren er uiteindelijk het meest van door het te doen op het moment dat het van toepassing is."

Spaarrekeningen voor het kind zijn na de achttiende verjaardag niet meer in beheer van de ouders. "Het kan soms spannend zijn of het geld dat jij voor ze hebt gespaard wel gebruikt wordt waarvoor het is bedoeld", meent Van Noort. "Maar als jij je kind hebt leren omgaan met geld en jullie regelmatig geldgesprekken hebben gehad, hoeft er niks mis te gaan."

Als je staat ingeschreven bij een mbo kun je vanaf je achttiende studiefinanciering aanvragen bij DUO. Dat bedrag bestaat uit een studentenreisproduct, aanvullende beurs, collegegeldkrediet en/of een lening. "Vraag de studiefinanciering ruim van tevoren aan", adviseert Dasburg. "DUO heeft namelijk acht weken nodig om je aanvraag te beoordelen. Sluit alleen een lening af bij hoge nood."

In september wordt de studiefinanciering weer ingevoerd voor hbo- en universitaire studenten - daarvoor geldt geen minimale leeftijd - en hebben zij recht op een basisbeurs. De studiefinanciering is dan geen lening meer, zoals nu het geval is. De beurs wordt 110,30 euro voor thuiswonende studenten en 274,90 euro per maand voor uitwonende studenten. De laatste wordt vanwege de koopkrachtmaatregelen tijdelijk nog met 164,30 euro verhoogd.

Schrijf je ook alvast in bij organisaties voor een huurwoning, tipt Van Noort. "De huizenmarkt is een grote uitdaging voor jongeren. Hoe langer je staat ingeschreven, hoe gunstiger het straks voor je kan zijn."

"Vanaf je achttiende ben je zelf verantwoordelijk voor schulden en kun je zelf abonnementen afsluiten", zegt Van Noort. Bespreek als ouder goed wat dit betekent en benadruk de consequenties van bijvoorbeeld te laat betalen of te weinig saldo. "Jongeren weten soms niet wat voor abonnement ze afsluiten en zitten dan ineens onbedoeld aan een jaarabonnement vast."

Dasburg benoemt hierbij het risico van uitgesteld betalen. "Dit is bij uitstek een mogelijkheid om nog even snel een outfit te scoren voor een party, zonder dat je al meteen hoeft af te rekenen. Jongeren moeten zich er bewust van zijn dat dit ook een lening is waar je later last van kan krijgen, net zoals een mobiele telefoon op afbetaling."