De hypotheekrente stijgt, de rente op persoonlijke leningen stijgt. Maar andersom levert het de consument nog weinig op: de spaarrente blijft (nog) achter. Hoe zit dat precies en wat betekent dat voor jou als consument? Vier vragen over stijgende rentes.

1. Waarom gaan de rentes omhoog?

Banken baseren hun rentes op de kapitaalmarktrentes, legt Amanda Bulthuis van Geld.nl uit. "Op de kapitaalmarkt is op dit moment veel onzekerheid, door de hoge inflatie en de oorlog in Oekraïne. Dat wordt gecompenseerd door een hogere rente. Die hoge rentes rekenen hypotheek- en kredietverstrekkers weer door aan hun klanten." Bovendien verhoogt de Europese Centrale Bank (ECB) eind juli waarschijnlijk de rentes. Dat is voor het eerst in elf jaar. Ook de Federal Reserve - de Amerikaanse bankenkoepel - verhoogde de rente deze week met 0,75 procentpunt.

Door de rente te verhogen, wordt het aantrekkelijker om te sparen én minder interessant om te investeren. Daarmee hopen banken de inflatie tegen te gaan. Bulthuis: "Door die renteverhoging van de ECB stijgen ook de kapitaalmarktrentes nog verder, waardoor dus ook de leen- en hypotheekrentes nog verder zullen stijgen."

2. Wat betekent dat voor het lenen van geld?

Consumenten gaan meer rente betalen over hun hypotheek en leningen. De hypotheekrente is al sinds begin dit jaar aan het stijgen en schoot afgelopen week extra omhoog door de onrust op de financiële markten. September vorig jaar stond deze op z'n laagst - gemiddeld 1,42 procent - afgelopen vrijdag was de rente gestegen naar gemiddeld 3,72 procent, blijkt uit cijfers van De Hypotheekshop.

Hoe vind je de laagste hypotheekrente? Independer legt uit.

Ook de rente op persoonlijke lening is omhooggegaan. De laagste rente voor een persoonlijke lening van 10.000 euro ging sinds begin juni van 4,9 procent naar 5,4 procent, stelt Geld.nl.

Bulthuis: "We zien dat er best vraag is naar leningen, bijvoorbeeld voor verbouwingen en verduurzamingen. Vaak kiezen mensen ervoor om de hypotheek te verhogen, maar dat is niet altijd de goedkoopste optie. Een persoonlijke lening kan goedkoper zijn als je een kleiner bedrag nodig hebt, omdat je niet naar de notaris hoeft en geen advies- en afsluitkosten betaalt."

3. En gaan de spaarrentes dan ook omhoog?

Ja, de spaarrentes gaan klein beetje omhoog, maar alleen voor mensen met een flinke spaarrekening. Drie grote banken durfden het aan om de rentes te verhogen. De banken hanteerden een negatieve rente voor vermogende spaarders, en die gaat nu naar 0 procent (bij ING en ABN AMRO) en wordt bij Rabobank iets minder (van 0,5 negatief naar 0,25 procent negatief).

Heb je minder dan 100.000 euro spaargeld? Dan verandert er nog weinig. "Banken kijken hiervoor naar de rente van de ECB"', zegt Bulthuis. "Daar moeten ze hun geld onderbrengen, en op dit moment kost dat banken nog steeds geld. Ik denk dus dat het nog wel even op zich laat wachten voordat de banken de rentes op spaargeld verhogen."

4. En als je geld voor langere tijd vastzet in de vorm van een deposito?

Als je spaart in de vorm van een deposito zet je geld voor langere tijd vast. Bijvoorbeeld 1, 5 of tien jaar. Op zo'n spaarrekening krijg je inmiddels wel een klein beetje rente, maar deze komt ook als je hem tien jaar vastzet, niet boven de 2 procent uit. Bulthuis: "Bij langere looptijden hebben banken meer zekerheid om dat geld uit te zetten. Bij spaarrekeningen kunnen klanten altijd geld opnemen, en dan moet dat geld er zijn."

Verbetering: In een eerdere versie van dit bericht stond "procent" waar "2 procent" werd bedoeld. Het bericht is daarom aangepast.