Je pinpas of je geld kun je nog weleens vergeten of bewust thuislaten, maar bijna niemand gaat nog de deur uit zonder telefoon. En als je daarmee kunt betalen, maakt het dat ook makkelijker om iets te kopen, stelt financieel coach Carolien Vos. Met contant geld zie je letterlijk wat je in je portemonnee hebt, met een pinpas al minder, zegt Vos. "Daar zijn we in getraind. We kunnen met apps in de gaten houden hoeveel we uitgeven, en daar zijn we ook aan gewend."

Maar waar volwassenen gewend zijn aan het regelmatig controleren van bankrekeningen, blijft geld voor kinderen zo abstract. Dat was vroeger wel anders, vertelt Annelou van Noort, specialist in financiële opvoeding. "Als kind zag ik mijn moeder naar de winkel gaan en met munten betalen. Deed ze dat met biljetten, dan wist ik dat het al meer geld was. En als ze een cheque uitschreef, wist ik: dit is een groot bedrag. Nu is de handeling, of het nu 4 of 400 euro is, exact hetzelfde. Dat betekent dat ouders meer tijd en aandacht moeten besteden aan het uitleggen van de waarde van geld."

Om kinderen toch duidelijk te maken wat de waarde is van geld, adviseert Van Noort om te kletsen over geld. Tussen de bedrijven door op de fiets of tijdens het ontbijt. "Vraag maar eens of ze het melkpak, de chocoladepasta en de hagelslag op volgorde van waarde willen zetten", zegt ze. "Je moet het tastbaar maken. Zijn ze iets ouder en willen ze een iPad kopen van 300 euro? Reken dan samen uit hoeveel weken dat dat duurt op basis van hun zakgeld en eventuele inkomsten uit een bijbaantje. Dan wordt het concreet."

De kinderen van Vos (zeven en acht jaar) hebben al een bankpas, vertelt ze. "Mensen verklaren me voor gek en denken dat het geld daardoor onzichtbaar is voor de kinderen, maar je moet laten zien wat er gebeurt als ze iets kopen. Dan kijken we samen naar de bankapp om te zien wat er van de rekening is afgeschreven en wat er nog op staat."

Vanaf groep 7 adviseert Van Noort om kinderen in ieder geval een pinpas te geven: "Op de middelbare school is de kantine vaak al cashless. Het is fijn als je kind daar dan aan gewend is en je kunt uitleggen hoe het werkt. Op de basisschool staan kinderen er nog meer voor open om het samen te doen met hun ouders." Om de waarde van geld in te schatten, is fysiek zakgeld voor die tijd ook een goed idee, meent Van Noort. De ene week 50 cent in één muntje, de week daarna vijf keer 10 cent. "Dan leren ze dat verschillende muntjes dezelfde waarde hebben en dat als ze iets kopen, dat geld een ruilmiddel is."

"Vermijd in ieder geval als ouder dat je een waardeoordeel doet over de uitgaven van je kind", zegt Van Noort. "Er zijn geen goede of foute keuzes, maar leer ze wel dat dat elke keuze een consequentie heeft en dat het kopen van schoenen van 300 euro bijvoorbeeld betekent dat ze in de zomer niet op vakantie kunnen met vrienden."

Ook financieel adviseur Vos geeft het advies om vooruit te kijken, voor zowel volwassenen als kinderen. "Kopen wordt verleidelijker en makkelijker gemaakt, daar houden we ook van, maar je moet verder denken dan de korte termijn. Als je iets aanschaft, heeft dat ook gevolgen voor andere uitgaves. Het gaat om het maken van keuzes", zegt ze. "En op school leer je het niet, dus dit moet je je kinderen ook meegeven. Wat je thuis aangeleerd krijgt als geld, neem je de rest van je leven mee."