De hogere prijs voor een biologische tomaat of biefstuk in de supermarkt, heeft vooral te maken met het arbeidsintensieve productieproces en een lagere opbrengst per hectare, legt Paulien van der Geest van kennisinstituut Milieu Centraal uit. "Dieren hebben bijvoorbeeld meer ruimte en worden minder snel vetgemest, dus dat kost tijd. Bij groenten en fruit wordt er op minder grote schaal geproduceerd. Die zaken zijn allemaal doorberekend in de prijs."

Daarnaast zijn er een hoop 'verborgen kosten' die bij gangbare producten niet doorberekend worden aan de consument, zegt Babette Porcelijn. Ze schreef het boek De Verborgen Impact over het onderwerp. "Neem bijvoorbeeld ontbossing. Om genoeg veevoer te produceren, moet er soja verbouwd worden. Daarvoor worden in Brazilië grote delen van de Amazone ontbost, zodat er voldoende landbouwgrond is. Maar dat wordt niet verrekend in de prijs van een biefstukje."

Zou deze schade wél in de prijs zitten, dan zou de duurzame variant volgens Porcelijn goedkoper zijn. "Nu worden de kosten afgewenteld op maatschappij en milieu." De positieve effecten van duurzaamheid leveren tenminste nog iets op, zegt Van der Geest. "Dierenwelzijn, biodiversiteit en grond die langer vruchtbaar is. Ook dat is veel waard als je de twee prijzen eerlijk naast elkaar zet."

Dat duurzaamheid duurder is, is volgens Porcelijn vaak een foute aanname. Zij gooit het liever over een andere boeg. "Als je net zoveel eten en kleding blijft kopen, kosten duurzame producten inderdaad meer dan de gangbare. Maar wie er slim mee omgaat, kan juist goedkoper uit zijn." Neem voedsel: wie let op voedselverspilling en geen eten weggooit, zal over de lange termijn minder eten hoeven kopen. Milieu Centraal berekende dat hier 120 euro per persoon per jaar mee bespaard kan worden.

Volgens Porcelijn zou de nadruk moeten liggen op minder spullen kopen. Ze maakte met haar organisatie Think Big Act Now een berekening van de top tien categorieën met de meeste verborgen impact. Met stip op nummer één: spullen. "Mensen kopen ontzettend veel dingen die ze niet altijd nodig hebben. Elke twee jaar een nieuwe mobiel, laptop of tv. De productie daarvan is ontzettend schadelijk en de aanschaf zeker niet goedkoop."

Voor kleding geldt: van hetzelfde laken een pak, zegt Van der Geest. In Nederland geven we jaarlijks ongeveer 730 euro per persoon uit aan kleding en schoeisel, berekende Milieu Centraal. Dat is zo'n 5 procent van ons inkomen. "Er wordt veel water in de productie gebruikt en er is veel landbouwgrond voor katoen nodig. Vraag je dus allereerst eens af of je iets écht nodig hebt. Ga eens op zoek in tweedehandswinkels of ruil wat met vrienden of vriendinnen. Dat is veel goedkoper dan weer naar de winkel."

Tegelijkertijd zijn er ook bedrijven die willen profiteren van de hogere kosten van duurzame producten. Porcelijn: "Je zegt dat iets duurzaam is en kan er meer geld voor vragen. Dat zorgt ook wel eens voor valse claims."

Van der Geest pleit daarom goed op te letten op keurmerken. "Dat vereist wel wat research, bijvoorbeeld in onze Keurmerkenwijzer, want er zijn honderden keurmerken. Maar op die manier weet je wel precies waar je je geld aan uitgeeft en hoe duurzaam de keuze is die je maakt. Als je dan toch meer geld uitgeeft, wil je ook dat het iets oplevert voor het milieu."